۲-۲-۳-۳نظریه رفتار گله­ای در بازارهای مالی

در نتیجه چندین بحران مالی متداول، در فرهنگ مالی،رفتار گله­ای دارای معنی منفی شده است. سرمایه گذاران و مدیران صندوق های سرمایه گذاری گله را به صورت پذیرش ریسک فراوان بدون اطلاعات کافی، افزایش نرخ معاوضه ریسک و بازده و اوّلین نشانه اغتشاش و فرار به پناهگاه مناسبتر توصیف می‌کنند. بعضی از مشاهدات توسط شرکت کنندگان در بازار نشان می‌دهد که رفتار گله ای، نوسانات و بی ثباتی بازار را افزایش و شکنندگی سیستم مالی را شدید تر و وخیم تر می‌کند (سینانی و داودی، ۱۳۸۸).

۲-۲-۳-۴دیدگاه معامله گران اختلال زا در مالیه

بعضی تغییر مکان‌ها در تقاضای سرمایه گذاران برای دارائیها کاملاً عقلایی است. آشکار شدن اطلاعاتی که بر نرخ رشد آتی سود تقسیمی و ریسک یا ریسک گریزی تأثیر می‌گذارند به تغییر در تقاضای سرمایه گذاران کاملاً عقلایی هستند منجر می شود. به عبارت دیگر تغییرات عقلایی تقاضا می‌تواند تطبیق به اخبار منتقل شده در فرایند تجاری را منعکس آند. اما بلک و آیل (۲۰۰۷) اعتقاد دارند که همه تغییرات تقاضا عقلایی به نظر نمی رسد و بعضی از آن ها پاسخی هستند به تغییرات در انتظارات یا احساسات که به طور کامل توسط اطلاعات توجیه نمی شود. چنین تغییراتی می‌تواند یک پاسخ به سیگنال کاذبی باشد که سرمایه گذاران اعتقاد دارند اطلاعاتی را راجع به بازده آتی در بر دارد در حالی که چنین اطلاعاتی به یک الگوی کاملاً عقلایی انتقال داده نمی شود. بلک و آیل(۲۰۰۷) برای چنین سرمایه گذارانی از واژه معامله گران اختلال زا استفاده کرده‌اند (گادفر و همکاران ، ۲۰۰۹).

۲-۲-۴واکنش بیش از حد و واکنش کمتر از حد

همه روزه جریان قدرتمند و مداومی از اطلاعات بسیار زیاد به بازار وجود دارد. اگر بازار کارآ باشد، به محض دریافت این اطلاعات قیمت اوراق بهادار باید واکنش نشان دهد و تعدیل شود. واکنش معمولاً نمی تواند آنی باشد. ولی فاصله بین دریافت اطلاعات و واکنش قیمت ها باید با روش ها و تکنیک های در دسترس جهت دریافت و پردازش اطلاعات، متناسب باشد. همچنین، واکنش آغازین بازار نسبت به دریافت اطلاعات جدید باید به طور دقیق صورت گیرد و احتیاج به تصحیح بعدی قیمت ها نباشد. واکنش قیمت های بازار نیز باید به دور از تعصّب باشد. برخی از بازارهای سرمایه از کارایی لازم برخوردار نیستند. در این بازارها اوّلاً اطلاعات به وفور و به سرعت در بازار پخش نمی شوند. ثانیاًً قیمت اوراق بهادار نسبت به اطلاعات جدید بی تفاوت است و یا ممکن است عکس العمل قیمت اوراق بهادار نسبت به اطلاعات جدید بیشتر از حد مورد انتظار باشد. برخی اوقات ممکن است بازار واکنش کمتری نسبت به یک یا چند رویداد نشان دهد. در این گونه بازارها، تحلیلگران قوی وجود ندارند که اطلاعات را دریافت و درست ارزیابی کنند و تصمیم بگیرند. ‌بنابرین‏، قیمت به درستی تعیین نمی شود. از این رو کسی احساس امنیت نمی کند ؛ زیرا وی اطمینان ندارد. قیمتی را که برای یک ورقه بهادار دریافت یا پرداخت می‌کند عادلانه است (‌نیک‌بخت و مرادی، ۱۳۸۸).

برخی از صاحب‌نظران براین عقیده بودند که سرمایه گذاران گاهی به انواع خاصی از اخبار و اطلاعات مالی، کمتر از حد لازم واکنش نشان می‌دهند. برای مثال، شرکتی را در نظر بگیرید که در هر فصل سودی را اعلام می‌کند که به طور قابل ملاحظه ای بالاتر از حد مورد انتظار است. شواهد و مدارک حاکی از آن است که سرمایه گذاران این حالت را به عنوان اخبار خوب و مطلوب تلقی می‌کنند و قیمت سهم را بالا می‌برند؛ اما این افزایش کافی نیست. در طول شش ماه آتی و پس از آن که این اشتباه به صورت تدریجی تصحیح می شود، قیمت سهم آرام آرام افزایش می‌یابد و به سطحی می‌رسد که باید در زمان اعلام سود به آن می رسید.

از طرف دیگر، همین قاعده را ‌در مورد واکنش کمتر از حد به اخبار منفی و نامطلوب می توان به کار برد. شرکتی را فرض کنید که اقدام به انتشار نا مطلوب در زمینه تقسیم سود می‌کند. در حالت کلّی، این کار موجب کاهش قیمت سهم شرکت می شود. با این وجود، قیمت سهم در زمان انتشار این خبر به اندازه کافی کاهش نمی یابد، بلکه این کاهش قیمت در طی چند ماه آینده نیز ادامه می‌یابد. در هر دو حالت بالا، زمانی که سرمایه گذاران با اعلامیه ها ی خوب یا بد مواجهه می‌شوند، در ابتلا کمتر از حد لازم ‌به این اخبار واکنش نشان می‌دهند(دانگ وی، ۲۰۰۸).

اسکینر (۱۹۹۴) مطالعاتی بر روی افشای داوطلبانه اطلاعات انجام داد و ‌به این نتیجه رسید که شرکت ها بیشتر تمایل دارند که اخبار بد خود را به صورت کیفی و اخبار خوب خود را به صورت کمّی منتشر کنند. یکی از دلایلی که شرکت ها تمایل دارند اطلاعات بد خود را به صورت کیفی منتشر کنند، می‌تواند این باشد که از رفتار منفی بیش از حد سهام‌داران در رابطه با خبر منفی جلوگیری کنند (مادالونی و پدرو، ۲۰۱۱)^[۳۶].

معصومه نادری(۱۳۸۵) در تحقیق خود به بررسی واکنش بیش از اندازه سرمایه گذاران در بورس اوراق بهادار تهران نسبت به اطلاعات و اخبار منتشر شده در شرایط رونق و رکود پرداخته است. او با در نظر گرفتن تعدیلات مثبت به عنوان اخبار خوب و با در نظر گرفتن تعدیلات منفی به عنوان اخبار بد، واکنش سهام‌داران را در شرایط رونق و رکود نسبت ‌به این اخبار بررسی کرد. نتایج تحقیق او نشان داد که واکنش بازار نسبت به اطلاعات جدید با تأخیر همراه بوده است. این امر می‌تواند ناشی از وجود اشکالاتی در تفسیر اطلاعات توسط سرمایه گذاران، نامناسب بودن وضعیت اطلاع رسانی، عدم وجود تجزیه و تحلیل گران مالی در بورس تهران و غیره باشد ؛ ولی به هر حال این امر مؤیّد حسّاسیت بازار نسبت به اطلاعات جدید است. نتایج تحقیقات او نشان داد که در برخی از شرایط، بازار نسبت به اطلاعات جدید یک واکنش بیش از حد یا کمتر از حد کوتاه مدت وضعیت را نشان می‌دهد؛ اما از لحاظ آماری معنادار نبوده است (قالیباف اصل و نادری ،۱۳۸۹)

واکنش معامله گران بازار سهام به آگهی ها و اخبار متفاوت است و در برخی موارد، واکنش افراد عقلایی نبوده، باعث ناهنجاری هایی از جمله افزایش بیش از حد یا کمتر از حد قیمت ها می‌گردد. واکنش بیش از اندازه یا کمتر از اندازه، زمانی رخ می‌دهد که افراد با توجّه به اطلاعات جدید، قیمت ها را بیشتر یا کمتر از میزان واقعی آن ارزیابی می‌کنند. گر چه بازار پس از گذشت زمان به اشتباه خود پی می‌برد و به حالت تعادل بر می‌گردد، با وجود این، این رفتار نوعی رفتار غیر عقلایی در بازار به حساب می‌آید که می‌تواند پاسخ منطقی نسبت به عدم اطمینان سرمایه گذاران باشد. انتظارات افراد تابع پیش‌بینی های آن ها ست که گاهی از ناکارآمدی هایی برخوردار است. شناخت منبع این ناکارآمدی ها ،می‌تواند کاربردهای مهمی در زمینه عقلانیت سرمایه گذاران و کارایی بازار داشته باشد (دموری ،۱۳۸۷).