۲-۱-۹-۲٫ نقش فرآیندی (Process role) آموزش های فنی و حرفه ای

آموزش های فنی و حرفه ای علاوه بر آن که شباهت فرآیندی با کارکرد نظام های سیاسی دارد در صورت نهادینه شدن نقش تناظری آن در عرصه ی سیاست به دموکراتیک شدن و مردم محور شدن نظام سیاسی می‌ انجامد. زیرا یکی از ویژگی های بارز آموزش های فنی و حرفه ای بر خلاف نظام آموزشی آکادمیک مسأله محوری (Probem based training) کاربردی بودن (applied) و مهارتی بودن آن است که بر مبنای تقاضا و نیاز مشتریان طراحی و اجرا می شود.

مطابق تئوری سیستم های دیوید ایستون (system theory of David Easton) نقطه ی عزیمت چرخه ی فونکسیونی در نظام های سیاسی نیز تقاضا (demand) می‌باشد. بنا به تحلیل ایستون تقاضا ها موتور محرک و انگیزه ی اصلی عملکرد نظام های سیاسی است که بدون آن دینامیسم سیاسی فاقد واقعیت عینی خواهد بود. نظام های سیاسی برای بقا و تدوام خود ناگزیر به پاسخ گویی به تقاضاهای شهروندان در سطوح سه گانه ی پرسنل و کارگزاران سیاسی (political personnels) سیاست ها (policies) ومبانی مشروعیت سیاسی (legitimacy) خود هستند. همین الزام به پاسخ گویی به مطالبات شهروندان وجه ی اتوکراتیک (autocratic) را تقلیل و صبغه ی دموکراتیک (democratic) مسئولیت پذیری و پاسخ گویی بدان می بخشد. (دکتر ابراهیم صالحی ,۱۳۸۴ : ۲۷۲)

۲-۱-۹-۳٫ نقش جامعه پذیری سیاسی آموزش های فنی و حرفه ای

از کارکرد های برجسته ای که آموزش های فنی و حرفه ای در جامعه ایفا می‌کند، کارکرد جامعه پذیری سیاسی (political socialization) است که آثار غیر مستقیم ولی مهمی بر عرصه ی سیاست دارد. اگر سیاست را عرصه ی تلاش و مبارزه برای دریافت سهم بیشتری از منابع کمیاب (scaece resources) تعریف کنیم که کنشگران با روش های مسالمت آمیز و یا حتی غیر مسالمت آمیز برای نیل به سهم افزون تر تلاش می‌کنند، آموزش فنی و حرفه ای واجد عنصر رقابت (rivalry) می‌باشد. زیرا آموزش پذیران در عین جستجوی کار و شغل بر مبنای مزیت نسبی به موازات رقابت با تعداد زیادی از افراد جویای کار رقابتی مسالمت آمیز و هدفمند را سامان می‌دهند و بدین ترتیب شیوه های مشارکت پذیری سیاسی و اجتماعی را در عین صیانت مراعات می‌کند و به رسمیت شناختن حقوق دیگران سبکی مدنی مسالمت آمیز از مشارکت سیاسی و رقابت را متجلی می‌سازند و حتی فراتر از آن آموزش فنی و حرفه ای الزامات زیست شهروندی و حتی شهروندی جهانی را به طور غیر مستقیم آموزش می‌دهد. به نظر کلایو (Clive) آموزش فنی و حرفه ای دارای کارکرد دو گانه ای است که هم افراد را برای انجام کارها و مشاغل مختلف آموزش می‌دهد و هم آنان را برای زندگی اجتماعی شان آموزش می‌دهد تا روابط اجتماعی و کارگری را بفهمند و به گونه ای ثمر بخش عمل کنند (‍‍Clive 2004, 10).

آموزش های فنی و حرفه ای ضمن آموزش فنون و مهارت ها بستر گفتگوی اجتماعی تعامل مباحثه آزادانه و هم اندیشی ‌در مورد موضوع های گوناگون اجتماعی و سیاسی است که از طریق آن شهروندان نسبت به بینش ها و هنجارهای نوین آگاهی می‌یابند و شیوه های تعامل با ساخت قدرت را می آموزند و به عنوان شهروندان آگاه به انجام وظایف مدنی خود می پردازند. آموزش های فنی و حرفه ای نه تنها بستر ساز تعامل دموکراتیک بحث و استدلال منطقی هم اندیشی و هم پیوندی شهروندان در سطح ملی است، بلکه به دلیل برخورداری از ظرفیت هایی خاص می‌تواند تحقق بخش ایده ی شهروندی جهانی نیز باشد. زیرا از راه این آموزش هاست که فرد توانایی و قابلیت لازم را برای زندگی مشارکت و تعامل فعالانه در امور جهانی احراز می‌کند. به طور خلاصه می توان گفت که این نوع آموزش در گسترش مدنیت ملی و شهروندی جهانی نقش به سزایی دارد. (دکتر ابراهیم صالحی ,۱۳۸۴ : ۲۷۳-۲۷۵)

۲-۱-۱۰٫ لزوم توجه به کیفیت در آموزش های فنی و حرفه ای

دلایل توسعه و استفاده از شاخص های کیفی وسیع و گوناگون است. دو نیروی اصلی برای کاربرد شاخص های کیفی درسیستم آموزش به داشتن داده های دقیق در سازمان برای ناشی شدن به اهداف توجیه و میل به ارتقای فرایند به منظور نتیجه بخش بودن سیستم نیازمند می‌باشد. به کارگیری شاخص های کیفی نه تنها توجیح پذیری مؤسسات آموزشی را آسان تر می‌کند بلکه مقایسه ی بین‌المللی را امکان می بخشد. در عین حال وجود یک چارچوب کیفیت باعث می‌گردد نیازهای خاص آموزش برآورده گردد و در واقع آموختن به فراگیران آموزش و کسانی که اولین مشتریان فرایند آموزش می‌باشند به عنوان هسته ی مرکزی نگریسته می شود.

در هر حال با مطالعه و بررسی در نظام های آموزشی فنی و حرفه ای دیگر ملل و مقایسه ی آن با ایران می توان الگوهای برتر کیفیت را یافت و آینده ای روشن را برای آموزش های فنی و حرفه ای کشور ترسیم کرد. (دکتر ابراهیم صالحی ,۱۳۸۴ :۲۸۲)

• آلمان

هدف اصلی آموزش فنی و حرفه ای دولت فدرال آلمان از آموزش ابتدایی و مستمر، ایجاد فرصت های شغلی و استخدامی طولانی مدت برای یادگیرندگان است. این مسئله هم از نظر اقتصادی و هم از لحاظ اجتماعی حائز اهمیت است و تعداد مراکز آموزشی و مواد درسی و منابع انسانی مناسبی را دربر می‌گیرد. ‌بنابرین‏ مکان های آموزشی و کیفیت منابع در مؤسسات آموزش فنی و حرفه ای شاخص های مهمی در امر کیفیت سیستم آموزش فنی و حرفه ای آلمان می‌باشند (Federal Ministry Of Education & Research 2002). (دکتر ابراهیم صالحی ,۱۳۸۴ : ۲۸۲)

• آفریقای جنوبی

چارچوب شرایط و صلاحیت های ملی آفریقای جنوبی با تعهدی متوازن و مضاعف درصدد است تا نیازهای یادگیرندگان را برآورده سازد و نیازهای اجتماعی و اقتصادی کشور را رفع کند. در این چارچوب با تعهد قوی و شدید، اصول یادگیری مداوم مورد تأکید قرار گرفته است (South African Quilification Authority 2001b). (دکتر ابراهیم صالحی ,۱۳۸۴ : ۲۸۵)

• ایالات متحده آمریکا

آموزش فنی و حرفه ای ایالات متحده ی آمریکا یک سیستم تعریف شده و کامل نمی باشد و دقیقاً با برنامه هایی پراکنده و غیر متمرکز مشخص شده اند

تأکید اصلی آموزش فنی و حرفه ای در آمریکا از مدرسه به کار می‌باشد. برنامه های به اصطلاح « Tech Prep» مسیر اصلی آموزش کارآموزان یا دانش آموزانی که از دبیرستان مستقیماً وارد آموزش بعد از دوره ی متوسطه می‌شوند را نشان می‌دهد. « Tech Prep» برنامه ای آموزشی است که از دبیرستان شروع می شود و در مؤسسه بعد از دوره ی متوسطه ادامه می‌یابد و همراه با یک مدرک علوم کاربردی یا گواهینامه دو ساله یا یک دوره ی شاگردی یا کارآموزی دو ساله به پایان می‌رسد.