وعده‌های غذایی، توجه نکردن به بهداشت شخصی، اختلال خواب و تغییر در الگوی خواب (آرتز و همکاران، ۲۰۰۲).

دیویس (۲۰۰۱)  وابستگی به اینترنت را با دو دسته از علایم و نشانه‌ها مشخص می‌کند:

۲-۴-۳ نشانه‌های رفتاری: مشکلات درسی، شغلی یا بین فردی، کناره‌گیری و بی‌توجهی و غفلت از دوستان، خانواده یا شغل یا مسئولیت شخصی، بی‌قراری روانی– حرکتی در زمان تلاش برای کاهش یا متوقف کردن استفاده از اینترنت، خستگی بیش از اندازه، تغییر سبک زندگی به منظور وقت بیشتر برای رفتن به اینترنت، کاهش عمومی و قابل ملاحظه فعالیت جسمانی، محرومیت و تغییر در الگوی خواب به منظور وقت بیشتر داشتن برای اینترنت، دروغگویی به خانواده، دوستان و درمانگر به منظور پنهان کردن مدت زمان بودن در اینترنت، ماندن در اینترنت بیش از آنچه که قصد داشته است و نشانه‌های ترک (مانند اشتغال فکری در رابطه با اینترنت در زمان قطع تماس).

۲-۴-۴ نشانه‌های شناختی غیرسازشی :افکار وسواسی درباره اینترنت، کاهش فعالیت‌های لذت‌بخش و سرگرمی‌های قبلی برای رفتن به اینترنت، کناره‌گیری از دوستان قدیمی واقعی و برگزیدن دوستان اینترنتی و احساس گناه، نشانه‌های دروغگویی “در اینترنت خودم هستم”، “در اینترنت احساس احترام بیشتری تا زندگی واقعی دارم”، نگرانی و اشتغال ذهنی در ناتوانی برای توقف استفاده از اینترنت و احساس این که اینترنت تنها دوست اوست. افراد وابسته به اینترنت ترجیح می‌دهند زمانی که رایانه در حال تبادل داده‌ها است به دستشویی روند، دائماً از درد مچ دست شکایت می‌کنند، در هنگام اتصال به اینترنت جلوی رایانه غذا میل می‌کنند، هرجا هستند سریع خود را به منزل می‌رسانند تا ایمیل خود را بررسی کنند، در محیط‌های زندگی واقعی از اصطلاحات و نشانه‌های گفتگوی اینترنتی استفاده می‌کنند، تمام دوستان آنها دارای آدرس ایمیل هستند، با دوستان اینترنتی رابطه عاطفی برقرار می‌کنند و با آنها به گردش و تفریح می‌روند و پیام‌های عاطفی رد و بدل می‌کنند. حداقل ۱۰ آدرس اینترنتی را در ذهن دارند وبه سرعت می‌توانند آنها را بیان کنند. ده اصطلاح گفتگوی اینترنتی را‎ به خوبی می‌دانند و آن را در مکالمات روزمره به کار می‌‌برند، اطرافیان آنها به رایانه حسودی می‌کنند و رایانه را رقیب خود می‌دانند و وقتی خود را معرفی می‌نمایند معمولاً آدرس ایمیل می‌دهند، ترجیح می‌دهند با دوستان و حتی همسرشان گفتگوی اینترنتی کنند تا با آنها به طور مستقیم صحبت کنند، وقتی رایانه را روشن می‌کنند از دیگران می‌خواهند که ساکت و خاموش باشند، وقتی اتصال به اینترنت را قطع می‌کنند احساس خالی بودن و خلأ می‌کنند درست مثل اینکه فردی زندگی عاشقانه خود را از دست داده است (دیویس، ۲۰۰۳).

 ۲-۵ فیس بوک چیست؟

فیس بوک یا شبکه‏های اجتماعی فضایی آنلاین هستند که بر ساخت و بازتاب روابط اجتماعی میان افراد تمرکز می‏کنند؛ افرادی که در این فضا به تبادل علایق و فعالیت‏هایشان می‏پردازند. شبکه‏های اجتماعی علاوه بر شکل‏دهی جدید به عرصه و فضای تعاملات رودرروی اجتماعی و کنش‏های میان‏فردی، نقش مهمی هم در نحوه انجم تعاملات شغلی و تجاری ایفا می‏کنند. در بحث از آسیب‏شناسی شبکه‏های اجتماعی، نکته‏ی حائز اهمیت، ریسک بسیار بالای این‏گونه شبکه‏ها از لحاظ آسیب‏های اجتماعی و فرهنگی می‏باشد. شبکه‏های مختلف اجتماعی با صدها میلیون کاربر در سال‏ها اخیر توجه مهاجمان سایبری را نیز بیش از هر هدف دیگری به خود جلب کرده‏اند. کاربران ساعت‏ها بسیاری را برای چت‏کردن با دوستانشان و چک‏کردن صفحه‏ی شخصی در شبکه‏های اجتماعی صرف می‏کنند. در واقع چک‏کردن صفحه‏ شخصی، مطالعه‏ی به روزرسانی‏های دوستان مختلف و نظردادن روی عکس‏ها و فیلم‏های دیگران، به عادتی ناخودآگاه تبدیل شده است که در کوتاه‏مدت تمرکز افراد بر امور جاری زندگی و با فعالیت‏ها شغلی را تحت تأثیر خود قرار می‏دهد. در برخی مطالعات که هزینه‏ های فیس‏بوک را بر اقتصاد مورد واکاوی قرار داده ‏اند نیز این هدررفت سرمایه خود را نمایان‏تر ساخته است. در عصر ترافیک و انواع آلودگی‏ها محیطی و اخلاقی، وجود این نوع تکنولوژی‏ها به انسان راحت‏طلب بهانه می‏دهد که دیگر به سمت صله‏رحم در عالم فیزیکی و متن جامعه گام برندارد. روابط مجازی در شبکه‏های اجتماعی، به تدریج روابط رودرروی افراد را کم‏رنگ کرده و این امر به انزوای اجتماعی و در نهایت عدم جامعه‏پذیری صحیح در روند اجتماعی‏شدن افراد منجر خواهد شد. این محیط می‏تواند با ارائه امکانات جدیدتر رابطه بشر را روز به روز با دنیای خارج کمتر کند و نقش انسانیش را در جامعه کمتر و کمتر نماید. امروزه اعتیاد در استفاده از شبکه‏های اجتماعی اینترنتی به معضلی برای نهاد خانواده در سراسر جهان تبدیل شده است. گسترش روزافزون شبکه‏های اجتماعی در میان کاربران اینترنت، نیازمند بررسی رفتارهای فردی و اجتماعی انسان‏هاست.

نتیجه آنکه رشد روزافزون شبکه‏های اجتماعی در فضای مجازی باعث شده تا این شبکه‏ها به وسیله ارتباطی ضروری تبدیل شوند و با توجه به تأثیر این شبکه‏ها در فعالیت‏های روزمره افراد گمان نمی‏رود که استفاده از آن‏ها در آینده‏ای نزدیک کاهش یابد و این خود کاربران هستند که باید آگاهانه تصمیم بگیرند که به چه نحوی در مسیر صحیح و سالم و در جهت تعالی فهم و خرد جمعی از این شبکه‏ها استفاده نمایند.

یکی از دلایلی که نسل کنونی به این نوع از روابط روی آورده این است که آن‏ها می‏توانند از این طریق در هرزمان و مکانی به ارتباط با دیگران بپردازند؛ زمان مسئله‏ای است که این روزها به معضلی بزرگ در جوامع پیشرفته تبدیل شده است و وجود امکانات تکنولوژیک برای برقراری ارتباط، به عنوان راه حلی مناسب، از سوی بشر انتخاب شده است.

فناوری اطلاعات و ارتباطات در دنیای امروز، نقش زیادی در تغییر روشها و سیستم‌های ارتباطی و اطلاع رسانی افراد، سازمان‌ها، و شرکتها ایفا می‌کند. از اواخر دهه‌ی شصت میلادی که پروژه‌ی ARPA  وزارت دفاع امریکا از حالت یک پروژه‌ی نظامی و امنیتی خارج و به صورت یک ابزار اطلاع رسانی و ارتباطی در این کشور مطرح شد، و در پی اختراع پهنه‌ی جهانی وب به دسته تیم برنرز ـ لی انگلیسی در اواخر قرن بیستم میلادی و توسعه‌ی کسب و کارهای مبتنی بر فناوری اطلاعات و ارتباطات، زمینه‌های یک انقلاب بزرگ در عصری که مک لوهان از آن به عنوان دهکده‌ی جهانی نام برد،‌ پدیدار شد.

افرادی مانند آلوین تافلر، آینده پژوه امریکایی، انقلاب ارتباطات و اطلاعات را «گذر بشر از انقلاب کشاورزی و صنعتی سده‌های قبل» می‌دانند و به نظر می‌رسد قرن بیست و یکم، قرنی باشد که پیشرفت‌های بشر در این دو حوزه، موجی از تکاپو و تحرک را در جهت نزدیکی بهتر و بیشتر ملل با یکدیگر، ایجاد کند. موج سومی که تافلر از آن یاد می‌کرد، امروزه با تولد فناوری‌های جدید، گسترش زیرساخت‌های اطلاع رسانی و ارتباطی،‌و از همه مهمتر، ارتقای ضریب نفوذ دسترسی به ظرفیت‌های ارتباطی جدید میان ملل، محقق شده است. شبکه‌ی اینترنت که روزگاری کمتر از بیست میلیون کاربر داشت و شمار معدودی از کشورهای جهان به آن دسترسی داشتند، امروزه با در اختیار داشتن بیش از دو میلیارد کاربر و بیش از صد میلیون پایگاه اینترنتی فعال، اثرگذارترین رسانه‌ی جهان به شمار می‌رود. در مقایسه با رسانه‌های سنتی مانند رادیو، تلویزیون، و نشریات مکتوب، اینترنت از لحاظ چند رسانه‌ای بودن و در دسترس بودن در همه جا، گوی رقابت را از رسانه‌های سنتی ربوده و روز به روز بر شمار مخاطبان آن افزوده می‌شود.

انقلاب دیجیتال، فرصت های متنوعی را برای کسب و کار، آموزش، اطلاع رسانی و حتی کار آفرینی دیجیتالی فراهم کرده است و امروزه کمتر کسی را می‌توان سراغ داشت که یک نشانی پست الکترونیک یا وبلاگ یا یک پروفایل در اینترنت نداشته باشد. برخی از کسب و کارهایی که در اینترنت راه اندازی شده است، از موفق ترین کسب و کارهای تاریخ بشر به شمار می‌آیند.

قرار گرفتن نام فعالان کسب و کارهای اینترنتی در فهرست باشگاه ثروتمندان فوربس، خود نشان دهنده‌ی جایگاه ممتاز کسب و کار در فضای دیجیتال است. این فرصتی است که در اختیار شهروندان دهکده‌ی جهانی هزاره‌ی سوم قرار گرفته است و باید بیش از پیش به آن توجه شود و بسترهای بسط و توسعه‌ی ساختارهای آن در کشورهای در حال توسعه، مانند ایران،‌فراهم شود.

۲-۶ نشانه‌های فیس بوک بازان :

نشانه‌های فیس بوک بازان را می‌توان در این موارد نُه گانه مشاهده کرد:

۱ـ روزی چند بار از طریق لپ تاپ خود به شبکه متصل و وارد آن می‌شوند.

۲ـ روزی چند بار از طریق گوشی تلفن همراه خود وارد شبکه می‌شوند.

۳ـ هر عکسی که می‌گیرند بی‌درنگ در فیس بوک منتشر می‌کنند.

۴ـ پی در پی عکس پروفایل خود را تغییر می‌دهند.

۵ـ در این فکر هستند که تعداد دوستان خود را در شبکه، به اعداد سه رقمی به بالا برسانند.

۶ـ می‌خواهند لحظه به لحظه رویدادهای روزانه‌ی خود را به اطلاع جهان مجازی برسانند.

۷ـ در طول روز، خسته، خواب آلود، گوشه گیر، و با افکاری پر از انرژی منفی دست به گریبان هستند.

۸ـ به جای استفاده از واژه‌های معمول و مرسوم برای ابراز علاقه و دوست داشتن، از ادبیات «فیس بوکی» استفاده می‌کنند.

۹ـ حتی در حالی که این کتاب را مطالعه می‌کنند، در فیس بوک چرخ می‌زنند.

۲-۷ تأثیرات فیس بوک بر ابعاد مختلف زندگی

امروزه، گسترش فناوری‏های اطلاعاتی و ارتباطی، بر ابعاد مختلف زندگی بشر (سیاسی، اجتماعی، فرهنگی، امنیتی و اقتصادی) تأثیر گذاشته است. با کمرنگ‏شدن اهمیت زمان و مکان و بی‏نیازی مشترک برای برقرار ارتباطریال افراد به شکل بسیار آسان‏تری می‏توانند در فضای مجازی با یکدیگر ارتباط برقرار کنند. این شکل جدید برقراری ارتباط موجب تحول در فرهنگ و هویت جوامع می‏شود (مرتضی نورمحمدی، ۱۳۸۸)

گافمن اعتقاد دارد که هویت «تلاش انسان برای بروز تمایز نسبت به دیگران است، در حالیکه به رفتار خود شکل می‏دهد». تاجفل می‏گوید: «هویت اجتماعی، آگاهی فرد از تعلق به گروه اجتماعی معین و ارزش و اهمیت عاطفی این عضویت برای فرد است». کاستلز می‏گوید هویت «سرچشمه معنا و تجربه برای مردم» است و «هویت، فرآیند معناسازی براساس یک ویژگی فرهنگی یا مجموعه به‏هم پیوسته‏ای از ویژگی‏های فرهنگی است که بر دیگر منابع معنایی اولویت داده می‏شود و برای هر طبقه خاص یا برای هر گروه ممکن است چندین هویت وجود داشته باشد». دورکیم می‏گوید «شیوه‏های تصور زمان و مکان از زندگی اجتماعی انسان منشا می‏گیرد و تأثیری اساسی بر باورهای هویتی دارد». در تعاریفی که تا دو دهه گذشته از هویت ارائه می‏شد، جغرافیای مشخص نقش محوری داشت. و تحولات هویتی تحت تأثیر تغییرات جغرافیایی در طول زمان است. گروه اجتماعی مشخص هم‏ رکن دیگر شکل‏دهی به هویت است به این معنا که هویت به معنی درک یک فرد از تعلق به یک جمع است.

عامل بنیادین در شکل‏گیری هویت‏های اجتماعی تعاملات انسانی است. هنگامی که فرد به تعامل با فرد دیگری می‏پردازد هویت خود را به