با توجه به مطالب مطرح شده و اهمیت موضوع در صنایع SMES برای رشد و پیشرفت و کارآفرینی سازمان و داشتن بقاء و مشتری مداری، این مسئله وجود دارد که صنایع تا چه اندازه توانستند نسبت به داشته های خود متعهد باشند در تحقیقی که آنا ماریا بوجیکا و ماریا دل مارفونتس^[۴] در مقاله ای تحت عنوان “اکتساب دانش و کارآفرینی سازمانی” به بررسی تاثیر اکتساب دانش و کارآفرینی سازمانی بر عملکرد پرداخته است و ‌به این نتیجه رسید که اکتساب دانش و کارآفرینی سازمانی هر دو بر عملکرد تاثیر مثبت دارند ولی در صورتی که اکتساب دانش به عنوان متغیر تعدیل کننده ارتباط بین کارآفرینی سازمانی و عملکرد وارد شود تاثیر منفی می‌گذارد که درجه ی این اثر تحت تاثیر سطح منابع دانش شرکت ها می‌باشد (Bojica & Fuentes, 2012).

با توجه به مطالب مطرح شده سوالات اصلی تحقیق:

1. 1. آیا کارآفرینی بر عملکرد صنایع غذایی اثرگذار خواهد بود؟

1. آیا نقش تعدیل گری کسب دانش و دانش بنیان در کارآفرینی و عملکرد اثرگذار می‌باشد؟

۱- ۳- ضرورت اهمیت تحقیق

امروزه عناوینی چون سازمان موفق، ماندگار، آرمانی، رهسپار تعالی، سرآمد، متعالی و… از عبارت های رایج حوزه مطالعاتی سازمان و مدیریت هستند و ‌گروه‌های مختلفی از افراد به دنبال شناسایی و معرفی ویژگی های این قبیل سازمان ها هستند. سازمان با عملکرد برتر سازمانی است که در یک دوره زمانی بلند مدت از راه توانایی انطباق مناسب با تغییرات واکنش سریع ‌به این تغییرات، ایجاد ساختار مدیریت منسجم و هدفمند، بهبود مستمر قابلیت های کلیدی و رفتار مناسب با کارکنان به عنوان اصلی ترین دارایی به نتایجی بهتر از سازمان های همراتز دست می‌یابند (عقیلی و همکاران، ۱۳۸۸؛۵۰). عملکرد سازمان به مقدار موفقیت یک سازمان در طول زمان، قدرت ‌پاسخ‌گویی‌ آن به خواسته های زیست محیطی و ذینفعان دیگری که خواهان حرکت سازمان خود بسیار فراتر از وضعیت موجود هستند، گفته می شود (Akrivou & Huang, 2011). با افزایش جهانی شدن و اشباع بازار کار به علت رکود اقتصادی اخیر، عملکرد سازمانی بیشتری بر تخصیص زمان و تلاش های لازم در جهت بهبود عملکرد سازمانی از طریق تسریع رشد اقتصادی دارند. از آن جایی که از طریق بهبود عملکرد سازمان قادر می شود تا بهتر خواسته ها، نیازها و انتظارات ذینفعان را برآورده کند (Schiuma & Lerro, 2008).

۱-۴- اهداف تحقیق

بر اساس مطالب عنوان شده در بیان مسئله و اهمیت موضوع تحقیق، هدف این تحقیق تاثیر کارآفرینی بر عملکرد شرکت های با تأکید بر نقش تعدیل کنندگی مدیریت دانش است. ‌بنابرین‏ چهار هدف ویژه برای مطالعه پژوهش حاضر طراحی می‌شوند که به قرار زیر هستند:

1. 1. سنجش میزان کارآفرینی در شرکت های تولیدی صنایع غذایی استان گیلان

1. 1. سنجش میزان عملکرد در شرکت های تولیدی صنایع غذایی استان گیلان

1. 1. سنجش کسب دانش و منابع دانش بنیان در شرکت های تولیدی صنایع غذایی استان گیلان

1. سنجش نقش کارآفرینی در ارتقای عملکرد از طریق کسب دانش در شرکت های تولیدی صنایع غذایی استان گیلان

۱-۵- چارچوب نظری تحقیق

چارچوب نظری بنیانی است که تمامی پژوهش بر آن استوار است. این چارچوب شبکه ­ای است منطقی- توصیفی و پرورده مشتمل بر روابط موجود میان متغیرهایی که در پی اجرای فرایندهایی چون مصاحبه، مشاهده و بررسی پیشینه شناسایی ‌شده‌اند (سکاران، ۹۴:۱۳۹۱). بوجیکا و فوئنتس در سال ۲۰۱۲ در مقاله ای تحت عنوان تاثیر کارآفرینی بر عملکرد با تأکید بر نقش تعدیل کنندگی بیان نمودند کارآفرینی سازمانی، یک فاکتور بنیادی در بهبود عملکرد سازمان، حمایت از رشد و خلق ثروت و مزایای رقابتی است و عواملی و فاکتورهایی مانند کسب دانش و دانش بنیان می توان استفاده نمود (Bohica & Fuentes, 2012).

با توجه به مطالب مطرح شده مدل تحقیق در شکل (۱-۱) نشان داده شده است:

کارآفرینی سازمانی

عملکرد سازمان

کسب دانش ؛ منابع دانش بنیان

شکل ۱- ۱: مدل تحلیلی تحقیق (Bohica & Fuentes,2012)

۱-۶- فرضیه های تحقیق

فرضیه های این تحقیق بر اساس متغیرهای تعیین شده به شرح زیر هستند:

1. 1. کارآفرینی سازمانی بر عملکرد در صنایع غذایی استان تاثیرگذار است.

1. 1. کسب دانش، تاثیر کارآفرینی بر عملکرد صنایع غذایی استان گیلان تعدیل می کند.

1. در صنایع غذایی که از منابع دانش بنیان برخوردارند، کسب دانش تاثیر کارآفرینی بر عملکرد را به صورت قوی تری تعدیل می کند.

۱-۷- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرهای اصلی تحقیق

۱-۷-۱- عملکرد

عملکرد همان نتایجی ‌می‌باشد که در اثر فرآیندهای عملیاتی سازمان حاصل می­ شود. دو مؤلفه‌ در نظر گرفته شده برای عملکرد سازمانی که با طیف پنج درجه­ای لیکرت در مقیاس فاصله­ای (بسیارکم تا بسیار قوی) و توسط پرسش­نامه ارزیابی شده است عبارتند از : (Bohica & Fuentes, 2012)

1. 1. عملکرد مالی سازمان؛ (از طریق: میزان فروش، سهم بازار، بازدهی دارایی ها، بازدهی سرمایه، بازدهی فروش)

1. عملکرد سازمانی در مقایسه با رقبای اصلی (رضایتمندی مشتری)

۱-۷-۲- کارآفرینی سازمانی

کارآفرینی سازمانی باید بر پایه ساختارهای جدید و استفاده از چندین منبع مختلف که تولیدکننده محصول یا خدمات جدیدی را ارائه نماید، باشد. مؤلفه‌ در نظر گرفته شده برای کارآفرینی که با طیف پنج درجه­ای لیکرت در مقیاس فاصله­ای (کاملاً مخالف تا کاملاً موافق) و توسط پرسش­نامه ارزیابی شده است عبارتند از: (Bohica & Fuentes, 2012)

نوآوری سازمان؛ (اجرای برنامه های جدید، حمایت از کارکنان خلاق و نوآور، انتخاب ایده های کارکنان، ایجاد یک واحد در امر نوآوری، دادن پاداش متناسب، تأکید بیشتر ‌بر نوآوری

۱-۷-۳- مدیریت دانش

دانش مربوط به نحوه اجرای وظایف و مسئولیت هاست و نقش تکمیل کننده ای را در شناسایی ضوابط و دیدگاه ها ایفا می کند و همچنین دانش می‌تواند زمینه را برای ایجاد مزیت رقابتی مهیا نماید. دو مؤلفه‌ در نظر گرفته شده برای مدیریت دانش که با طیف پنج درجه ای لیکرت در مقیاس فاصله ای (کاملاً مخالف تا کاملاً موافق) و توسط پرسشنامه ارزیابی شده است عبارتند از: (Bohica & Fuentes, 2012)

1. 1. کسب دانش؛ (از طریق رابطه با سازمان، اطلاعات کلی حول محور نیازها و گرایشات مشتریان، مهارت فنی و دانش تکنولوژیکی، دانش مؤثر مدیریت سازمان)

1. دانش بنیان؛ (تعهد مثبت در توسعه، تخصص یا مهارت تکنیکی، مهارت حول محور توسعه خدمات و محصولات، سازندگی بالا، مهارت در بازاریابی، تخصص ویژه خدمات رسانی به مشتری، تخصص مدیریت، بازارهای نوآور، پرسنل آموزش دیده در عرصه خدمات، نقش مؤثر در عرضه ایده)

۱-۸- قلمرو تحقیق

قلمرو موضوعی: تحقیق حاضر از نظر موضوعی در حوزه تئوری سازمان قرار گرفته است.

قلمرو زمانی: تحقیق حاضر در یک دوره هفت ماهه از مهر ماه ۹۱ تا خرداد ماه ۹۳ انجام شده است.

قلمرو مکانی: قلمرو مکانی این تحقیق، شرکت­های تولیدی صنایع غذایی استان گیلان ‌می‌باشد.

فصل دوم

ادبیات و پیشینه تحقیق

بخش اول

کارآفرینی سازمانی

۲-۱-کارآفرینی سازمانی

۲-۱-۱- مقدمه