-
- چقدر احتمال دارد که حادثه ای خطرناک اتفاق بیافتد ؟
-
- آن رویداد چه وقت اتفاق خواهد افتاد ؟
-
- چه مقدار آسیب ایجاد خواهد کرد ؟
-
- چه کارهایی را برای اجتناب از آسیب می توان انجام داد ؟
تصور کنید چقدر راحت ممکن است خطایی در این ۴ مرحله اتفاق بیافتد . افراد مضطرب این کار را می‌کنند : احتمال خطر را بزرگ می بینند ، شدت صدمات را بیشتر برآورد می‌کنند ، توانایی خود را برای اجتناب از آسیب دست کم می گیرند. بیان این نکته که در دانش آموزان مضطرب شایع ترین خطای منطقی این است که اتفاقی همچون تجدید شدن ، نمره پایین ، رد شدن در کنکور بسیار مهیب و وحشتناک خواهد بود .
۳- تمرین شناسایی افکار خودآیند :
با یک تمثیل شروع می‌کنیم : شناسایی افکار خودآیند شبیه صید یک حیوان گریزپا و بازگرداندن آن به باغ وحش برای اهلی کردن است . ابتدا باید بدانید که حیوان چه شکلی دارد . در مورد افکار خودآیند تمرین های زیر را انجام دهید:
-
- ویژگی های افکار خودآیند را بشناسید .
-
- اثرات هیجانی آن ها را بررسی کنید .
-
- عادت های مرتبط با آن ها را بشناسید و مراقب بروز آن ها باشید .
-
- تله هایی ترتیب دهید .
- در تخیل خود به آن ها حقه بزنید .
۴ ) تکلیف برای جلسه ی سوم : هر قدر می توانید افکار خودآیند خود را شناسایی کنید ( گیر بیاندازید ) و آن ها را در برگه ی A- B- C ثبت کنید . به نوشتن بدترین A- B- C در مورد اضطراب امتحان خویش در جلسات اخیر ادامه دهید .
جلسه ی چهار م :
۱ ) بررسی و مرور تکالیف جلسه ی سوم ، تقویت و تشویق افراد موفق در انجام تکلیف و سبب شناسی علل عدم موفقیت افراد در انجام تکلیف .
۲ ) سخنرانی آموزشی :
الف ) تزریق فکر : به افراد در چهارچوب چرخه ی تفکر الیس گفته می شود فرض کنید باور این است که «من در امتحان رد می شوم » ، « هیچ وقت به اندازه ی دیگران خوب عمل نمی کنم » ، « اگر پذیرفته نشوم وحشتناک خواهد بود » حال این فرد چه احساسی می‌کند ؟ و چه رفتاری خواهد داشت ؟
تمرین تزریق فکر : بیان می شود اگر یک فرد به شدت به یک باور معتقد باشد چه احساسی خواهد داشت ؟ چطور رفتار خواهد کرد ؟ افراد به گروه‌های ۲ یا ۳ نفره تقسیم می‌شوند و از آن ها خواسته می شود در مورد چگونگی تأثیر هر یک از باورها بر احساسات و رفتار خویش به گفتگو بپردازند و در این زمینه از فهرست های باورها و افکار خودآیند خویش استفاده کنند .
ب ) تمرین استفاده از تکنیک توجه بر گردانی
ج) چالش کلامی با افکار خودآیند
جلسه ی پنجم :
۱) مرور تکالیف قبلی و بحث در مورد یادداشت روزانه افکار ناکارآمد
۲) سخنرانی آموزشی :
الف) چه شواهدی در تأیید این فکر وجود دارد ؟ آیا به شیوه ای دیگر می توان به آن نگاه کرد ؟
ب) دیگران موقعیت را چگونه می بینند ؟
ج) قضاوت بر مبنای احساس نه آنچه انجام داده‌اند .
د) معیارهای دست نیافتنی
ه) فراموش کرده شواهد « مربوط » و توجه به شواهد « نامربوط »
و) همه یا هیچ
۳) هر کدام از افراد گروه بر اساس معیارهای فوق با افکار خودآیند به چالش می پردازند .
۴) تکمیل و ادامه برگ ثبت افکار روزانه
موقعیت
توضیح دهید : یک تجربه امتحانی که منجر به هیجانهای ناخوشایند می شود.
هیجان (ها)
۱- مشخص کنید : دلتنگی ،اضطراب ، نگرانی
۲- میزان هیجان را درجه بندی کنید . ۱۰۰- ۱
افکار خود آیند
۱- افکار مقدم بر هیجان ها را بنویسید.
۲- اعتقاد خود به این افکار را درجه بندی کنید. ۱۰۰-۱ درصد
پاسخ منطقی
۱- پاسخ منطقی به افکار را بنویسید.
۲- اعتقاد به پاسخ منطقی را درجه بندی کنید.۱۰۰- ۱ درصد
نتیجه
۱- اعتقاد خود به افکار خودآیند را مجددا درجه بندی کنید. ۱۰۰-۱ درصد
۲- هیجانهای بعدی را مشخص و درجه بندی کنید. ۱۰۰- ۱
کارهای دیگر
جلسه ی ششم :
۱) مرور تکالیف و بحث در مورد افکار خودآیند
۲) سخنرانی آموزشی :
الف) ادامه ی به چالش کشیدن :
– احتمال وقوع رویداد چقدر واقعی است
– در صورت اتفاق افتادن رویداد چه می شود؟
– در آینده وضع چه طور خواهد بود؟
در مقابله با موقعیت چه کار باید بکنید؟
ب) جایگزینی فرض های نا کارآمد با فرض های نوید بخش و مؤثر
من معتقدم « تا نتوانم در آزمون نمره بالایی بگیریم ، فرد بی کفایتی هستم . موفقیت هایم در گذشته هیچ ارزشی ندارند . این آزمون بسیار مشکل و طاقت فرسا خواهد بود ، اگر موفق نشوم کسی مرا دوست نخواهد داشت».
- پاسخ های منطقی و طرحی برای تغییر
قابل درک است که چرا این اعتقاد ر ا دارم چون در گذشته آزمون هایی مشکل داشته ام . ولی موفقیت های خودم را در آزمون های زیاد به خاطر ندارم و فراموش کرده ام که چه طور در گذشته به خوبی شایستگی خودم را ثابت کرده ام.
اما این اعتقاد درست نیست چون امتحاناتی در گذشته داشته ام که خوبند و به خوبی در آن ها نمره گرفته ام .از طرف دیگر حتی اگر در آزمونی هم ناموفق عمل کنم ، من همان شخص سابقم و افراد خانواده هنوز مرا دوست دارند.به علاوه این اعتقاد ناکارآمد است چون پیوسته مرا مضطرب می‌سازد و چون مدت‌ها است این اعتقاد را دارم پس برای تغییر آن باید سخت کار کنم ……….
آ
جدول (۳) نمونه ای از فرض ناکارآمد و پاسخ منطقی در برابر آن
آرام سازی عضلانی
برای جلسات آرام سازی سه جلسه آرام سازی پیشرونده و سه جلسه آرام سازی بدون تنش استفاده شده است، که شرح آن ها در فصل دوم آمده است.
۱۷- شیوه های تحلیل اطلاعات
آماره ها ی توصیفی از جمله میانگین ، انحراف استاندارد و آماره های استنباطی شامل تحلیل واریانس دو عاملی برای مقایسه میانگین گروه‌های آزمایش(۳ سطح) ،جنسیت(۲سطح) آزمون Tگروه های مستقل که با بهره گرفتن از نرم افزار (spss) انجام پذیرفت .
فصل چهارم
یافته های پژوهش
الف ) داده های آمار توصیفی
آمار توصیفی مربوط به گروه نمونه غربالگری
همان طوری که در فصل ۳ اشاره شد در مرحله غربالگری ۵۰۰ نفر از کل جامعه آماری به طور تصادفی انتخاب و مورد سنجش قرار گرفتند. این نمونه که حجم بالایی دارد و می‌تواند معرف واقعی کل جامعه باشد شامل ۲۰۰ پسر و ۳۰۰دختر می‌باشد. به منظور آشنایی با میزان شیوع اضطراب امتحان در بین دانش آموزان داده های حاصل از این گروه ها به صورت جداگانه و نیز به طور کلی مورد بررسی قرار می گیرند. جدول ۱-۴ اطلاعات توصیفی لازم برای این داده ها را فراهم کرده‌است.
جنسیت
N
میانگین
انحراف استاندارد
نمرات اضطراب امتحان
دختر
۳۰۰
۷۲/۳۴
۱۲/۱۵
پسر
۲۰۰
۰۳/۳۰
۹۶/۱۳
کل
۵۰۰
۳۴/۳۲
۷۴/۱۵
