ج-هر عمل تحریک کننده یا عمل عمدی که اعمال مذکور در بندهای الف و ب را تسهیل کند(کنوانسیون حقوق دریاها سازمان ملل متحد، ۱۹۸۲، ۵۷) و (شجاعی اصل کلیبر ،۱۳۹۰،۶۰) و(UNCLOS, Article 101, page 57)
این تعریف ارائه دهنده یک مبنای معاهده ای از جرم دزدی دریایی است که البته در برگیرنده تعریف عرفی این جرم نیز می شود . بنا بر تعریف فوق :
۱) اقدام به هر گونه خشونت خواه به مقصد تصاحب اموال و خواه به قصد اخذ باج یا شکنجه و آزار یا سلب آزادی مسافران و خدمه مشمول تعریف دزدی دریایی است.
۲) محدوده جغرافیایی محل وقوع دزدی دریایی، دریای آزاد یا منطق خارج از صلاحیت
دولت هاست.
۳) تعریف دزدی دریایی بر اقدامات صورت گرفته توسط هواپیماهای خصوصی یا علیه این هواپیما در صورت انطباق شرایط فوق صدق می کند.
۴) عمل دزدی دریایی توسط خدمه کشتی ها یا هواپیماهای خصوصی و علیه هواپیماها یا کشتی های خصوصی صورت می پذیرد. بنابرین اقدام به دزدی دریایی توسط کشتی ها و هواپیماهای دولتی، علیه آن ها از تعریف دزدی دریایی خارج است.
۵) صرف شورش خدمه این کشتی ها یا هواپیما و کنترل آنان بر کشتی یا هواپیما مصداق دزدی دریایی نبوده بلکه لازم است یا اقدام به کنترل به قصد ارتکاب اعمال مادی دزدی دریایی باشد یا در عمل چنین اقداماتی صورت پذیرد.(شجاعی اصل کلیبر ،۱۳۹۰،۶۰)
۲-۴-۲-۴ تعریف دزدی دریایی از دیدگاه سازمان دریایی بین‌المللی(IMO)[18]
دزدی دریایی یعنی عملی که در ماده ۱۰۱کنوانسیون بین‌المللی حقوق دریاها(UNCLOS)[19] تعریف شده است . و سرقت مسلحانه( دریایی) نیز به شرح ذیل تعریف می شود.
۱- سرقت مسلحانه بر علیه کشتی ها یکی از اعمال زیر را شامل می شود .
۲-هر عمل خشونت آمیز یا توقف یا غارت یا تهدید بصورتی که به جز عمل دزدی دریایی با قصد و غرض بر علیه کشتی یا اشخاص و یا اموال روی عرشه کشتی در آب های داخلی ، آب های مجمع الجزیره و آب های سرزمینی اتکاب می شود .
۳-هر عملی که به قصد تحریک و ایجاد یا به قصدتسهیل ایجاد اعمال بالا انجام شود .
(IMO, Resolution A.1025(26), PAGE 4)
سازمان دریانوردی بین‌المللی که یک سازمان با مبنای مالی صنعتی است و بسیاری از اعضای آن در زمره شرکت های بیمه اند تعریف بسیار وسیع تری از دزدی دریایی ارائه می‌دهد که نتیجتاً شمار بیشتری از حوادث را مشمول این جرم قرار می‌دهد. این سازمان دزدی دریایی را چنین تعریف
می‌کند؛
«عمل سوار شدن» به هر گونه کشتی با هدف انجام دزدی یا هر گونه جرم دیگر و با هدف و یا احتمال به کار بردن زور برای پیشبرد این عمل.» .(شجاعی اصل کلیبر ،۱۳۹۰،۵۹)
در تعریف ارائه شده همواره «سرقت مسلحانه» همراه با «دزدی دریایی» مطرح می شود. واژه ی مذکور در سازمان بین‌المللی دریانوردی مورد استفاده قرار گرفته و ممکن است چنین برداشت شود که همه اعمال خشونت آمیزی که اهداف یکسان و یا مشابه با اهداف دزدی دریایی را دارد، مشمول تعریف است؛ به ویژه این که، آن ها ممکن است بدون این که از کشتی بر علیه کشتی دیگری استفاده کنند این اعمال را مرتکب شوند.در اصطلاح سازمان دریایی بین‌المللی ، «سرقت مسلحانه» تنها در آب هایی که تحت اختیارات قانونی یک دولت است، رخ می‌دهد و بنابرین «سرقت مسلحانه» به حوزه آب های آزاد مانند دزدی دریایی کشیده نمی شود، مگر این که دو کشتی وجود داشته باشد.قطع نامه های شورای امنیت از این رویکرد تاسی کرده‌اند؛ به کار بردن عبارت دزدی دریایی و سرقت مسلحانه برای اقدامات علیه کشتی ها در آب های ساحلی سومالی و آب های آزادی که دور از ساحل سومالی هستند.» (تروس،۱۳۹۲،۳۴)
۲-۴-۲-۵ تعریف دزدی دریایی از دیدگاه دفتر دریانوردی بین‌المللی(IMB) [۲۰]
تعریف دفتر دریانوردی بین‌المللی از دزدی دریایی دقیقا منطبق بر تعریف ارائه شده توسط (IMO)[21] می‌باشد یعنی تعریف ماده ۱۰۱کنوانسیون بین‌المللی حقوق دریاها (UNCLOS)[22] و تعریف سرقت مسلحانه ( دریایی) مندرج در راه حل شماره A 1025 (26)سازمان دریایی بین الملل در نشست بیست و ششم مورخ ۱۸ ژانویه ۲۰۱۰ را شامل می شود.(ICC, IMB PIRACY REPORT CENTER ,1)
۲-۴-۲-۶ سایر تعاریف دزدی دریایی :
دیگر سازمان ها همچون اتاق های محلی بازرگانی و مراجع اداره کننده بنادر کشور ها، تعریف بسیار محدودتری از دزدی دریایی دارند تا به این ترتیب، شمار دزدها را در حداقل ممکن ارائه دهند. هدف آنان از این رویکرد نشان دادن سلامت و امنیت بنادرشان برای متقاعد ساختن مشتریان به استفاده از تسهیلات و امکانات بنادر است.(شجاعی اصل کلیبر ،۱۳۹۰،۶۰)
نمونه آن در ماده ۲ موافقت نامه منطقه ای مبارزه با دزدی دریایی و راهزنی مسلحانه علیه کشتی ها در آسیا در سال ۲۰۰۵ می‌باشد که سرقت مسلحانه کشتی ها را به شکل زیر تعریف می کند:
(( هر اقدام غیر قانونی و خشونت بار یا بازداشت یا غارت کشتی ها، اشخاص یا اموال موجود در آن ها در درون قلمرو صلاحیت کشورهای مقصد یا مشارکت داوطلبانه و آگاهانه در چنین اعمالی و یا تشویق یا تسهیل عامدانه این اقدامات ذکر شده است)).(شجاعی اصل کلیبر ،۱۳۹۰،۶۰)
لذا از بحث در مورد آن ها در این پژوهش خودداری می شود.
۲-۴-۳ تفاوت دزدی دریایی(piracy) و دزدی دریایی دولتی(privateering)
دزدی دریایی(piracy) و دزدی دریایی دولتی یا ناو مزدوری (privateering) متفاوت است. دزدی دریایی باید برای اهداف خصوصی صورت بگیرد ریشه در تفکیک بین دزدی دریایی و ناو مزدوری دارد. در گذشته ناو مزدوری عبارت بود از مصادره کشتی های تجاری هنگام بروز جنگ و مسلح کردن آن ها که در حقیقت به معنی دزدی دریایی تحت مجوز بود. (موسوی،۱۳۹۰،۳۷۳)
ناومزدوران به دلیل اینکه می توانستند قبل از تشکیل یک دادگاه غنائم، کالاهای مسروقه را تحت تملک خود درآوردند، انگیزه کمتری برای ارتکاب اعمال خشونت آمیز از جمله نابود کردن شهود داشتند. به عبارت دیگر، تفکیک میان دزدی دریایی و ناو مزدوری برای کاپیتان کشتی ناو مزدور اهمیت داشت، چرا که به تصرف کشتی دشمن و غارت اموال آن مشروعیت می بخشید و در نتیجه آن ها را از تعقیب و پیگرد قانونی دولت صاحب پرچم قربانیان مصون می نمود. این تفکیک همچنین برای دولت ها نیز حائز اهمیت بود، از یک سو به دلیل اینکه آن ها از این عمل سود می بردند و از سوی دیگر با اعمال ارتکابی توسط این ناو مزدورها به عنوان یک ناوگان فرعی، از هزینه های ناشی از ایستایی در ناوگان خود جلوگیری می کرند. (موسوی،۳۷۴،۱۳۹۰)
«وجه ممیز دزدی دریایی، استقلال از دولت و یا مقامات مرتبط با آن می‌باشد.» (موسوی،۳۷۵،۱۳۹۰)
-
-
- مفهوم به کار رفته از دزدی دریایی در این پژوهش :
-
