-سبک مستقیم : روش متکی بر سخنرانی، انتقاد کردن و توجه کردن؛

-سبک غیرمستقیم: روش رسیدن سوالات پذیرفتن احساسات شاگردان، تمجید و تشویق. فلاندرنشان داد که روش غیرمستقیم تأثیر خوبی نسبت به روش مستقیم دارد. او معتقد بود که باید از هر دو روش استفاده شود.

جنبه های تدریس از نظر روزشین و فورست: این دو محقق علاوه بر خصیصه­ی مستقیم و غیرمستقیم تدریس، پیرامون خصوصیات معلمان در جریان تدریس نیز مطالعاتی انجام دادند و پنج خصیصه­ی مهم معلمان که با موفقیت دانش آموزان رابطه تنگاتنگی دارد را چنین بر شمردند:  با حرارت و صمیمی بودن؛ هدایت کار شاگردان؛ وضوح و روشنی بیان و انجام عمل؛ تنوع در تدریس؛ و فرصت­هایی برای یادگیری شاگردان (سجادی، ۱۳۷۳، ص ۸۰).

روش تدریس زمانی موثر تلقی می شود که فرد را به تفکر خلاق و انتقادی بر انگیزد. به طوری که از این رفتار لذت ببرد و آن را لازمه­ی زندگی بداند. شاخص­های تدریس موثر به صورت زیر است:

ـ تأکید بیش تر و مداوم بر تفکر منطقی؛

ـ تأکید بیش تر و مداوم بر ضرورت تحقیق و کشف مسایل یا اموری که مستلزم تحقیق­اند؛

ـ راهنمایی دانش آموزان برای چگونگی تحقیق موثر؛

ـ تأکید بر تسلط و مهارت مطلوب در آموختن؛

ـ هدایت محصلان بر چگونگی منبع یابی و استفاده موثر از منابع؛

ـ تمرین (شعاری نژاد، ۱۳۸۰، ص۴۸۱).

در تدریس موثر شاخص­هایی مدنظر هستند که عبارت­اند از:

– نظریه و فعالیت شخصی معلم و محصل را با هم به کار گیرد؛

– قانون های یادگیری را به کار برد؛

– بر دانش آموزان کمک کند تا هدفمند بیاموزند؛

– از معلومات یا تجربه های دانش آموزان آغاز کند نه مجهولات؛

– تفاوت های فردی را رعایت کند؛

– قدرت­های تفکر و استدلال را بر انگیزد؛

– شاخص­ها متناسب با پیشرفت­های هر محصل در مهارت ها و توانمندی ها و عادت ها، معلومات، افکار باشد؛

– دانش آموز را به فعالیت ها و تجربه های شخصی متعدد و متنوع وادار کند و موجب آمادگی همه جانبه آنان شود؛

– فعالیت هایی را در برداشته باشد که مستلزم مقایسه و تشخیص و تحلیل و ترکیب اند؛

– فرصت پرسش و پاسخ برای دانش آموزان ایجاد کند؛

– و همه تدابیر و شیوه ها و فعالیت های آموزشی مکمل یکدیگر باشند (شعاری نژاد، ۱۳۸۰، ص۴۶۳ و ایران اجتماعی، ۱۳۸۸، ص۱۹).

 

۲-۳-۹ ارتباط معلم و شاگرد و تاثیر آن در فرایند تدریس  موثر

معلم در فرایند فعالیت های آموزشی باید سعی در شناخت یادگیرندگان خود داشته باشد، زیرا شناخت استعداد، توانایی، علایق و رغبت شاگردان می تواند او را در برقراری ارتباط و تدریس موفق تر کند معلم می تواند بر اساس گرایش­ها و زمینه ­های علمی شاگردان خود مفاهیم مورد نظر خود را سازماندهی کند و آن ها را با تاثیر بیش تری انتقال دهد(شعبانی،۱۳۸۴).

سه جنبه کلیدی ارتباط عبارت­اند از:

• مهارت های گفتاری؛
• مهارت های شنیداری؛
• ارتباط غیرکلامی.

آنچه که در مهارت های گفتاری باید بدان بیش تر توجه کنیم، انتقال واضح و شفاف اطلاعات است. بعضی از راهبردهای خوب برای گفتگوی واضح در کلاس عبارت­اند از:

ـ استفاده صحیح از کلمات کلیدی و تأکید بر آن و بیان مجدد و بررسی درک مطلب دانش آموزان؛

ـ استفاده صحیح از قواعد دستوری زبان؛

ـ صحبت کردن با سرعت مناسب؛

ـ صریح و روشن بودن در ارتباط؛

ـ استفاده از برنامه ریزی خوب و مهارت های تفکر منطقی.

برای بهبود مهارت های شنیداری باید موارد زیر را رعایت کنیم:

ـ به کسی که صحبت می کند، توجه کاملی داشته باشیم؛

ـ تعبیر کنیم؛

ـ به صورت شایسته باز خورد ارائه دهیم (بیابانگرد، ۱۳۸۴، صص۶۴ـ۴۵۷).

برای ارتباط صحیح موانعی کلی وجود دارند که برخی از آن ها عبارت­اند از:

ـ بحث شفایی: سخنرانی زیاد بدون تنوع؛

ـ جالب نبودن پیام: پیام ها باید براساس زمینه علمی و علایق، انگیزه ها و در یک کلام باید براساس نیاز یاد گیرنده باشد؛

ـ انتقال منفی: انتقال اشتباه و نادرست مطلب؛

-رویایی شدن یا در خود فرو رفتن؛

ـ عوامل فیزیکی نامناسب (شعبانی، ۱۳۸۴، ص۹۴ و حنیفر، ۱۳۸۴، ص ۳۵).

و اما موانع جزئی ارتباط نیز وجود دارند که آن ها را می توان این­گونه بازگو کرد:

ـ تسلط اندک طرفین بر موضوع مورد بحث؛

ـ قدرت اندک در پردازش اطلاعات؛

ـ ناتوانی افراد در بحث­های کلامی یا قدرت نگارش مطلب؛

ـ حجب و حیا؛

ـ ترس ضمنی هر یک از طرفین؛

ـ احتیاط در قبال بروز تعارض و تضاد؛

ـ مشکلات سنگین بودن مطلب.

معلم در کلاس درس برای آن­که بتواند ارتباط موثر و مفید با شاگردان داشته باشد، باید مواردی را رعایت کند از آن جمله: از انتظارات شاگردان از هم و انتظارات­شان از خود آگاه شود؛  از کلید مجازی ارتباطی برای برقراری روابط دوستانه با کلاس استفاده کند؛ همدلی را اساسی ترین ارکان ارتباطات بداند؛  از تهیه­ پاداش و تخصص و دانش استفاده کند؛ احساس وفاداری و اعتماد متقابل ایجاد کند؛ باید همواره در نظر داشته باشیم که سن و جنس، علایق، تبار اجتماعی، ویژگی های شخصی شاگردان و امثال آن در ارتباط موفق، تاثیرگذار است (سرمد، ۱۳۸۹،ص۱۴۲).

برای هر معلمی ممکن است سر کلاس و موقع تدریس مشکلاتی یش بیاید که از یکی از مهم­ترین این مشکلات بی­توجهی دانش ­آموز به درس و کلاس است. توجه نکردن علل های مختلفی دارد که عبارت­اند از:

ـ نبودن علاقه و انگیزه کافی: معمولاً اشخاص به چیزی که بیش تر علاقه دارند بیش تر توجه می کنند؛

ـ جالب نبودن محرک: بسیاری از مواقع مطلب طوری مطرح می شود که توجه را جلب نمی کند، با این­که دانش آموزان برای یادگیری آماده اند به سرعت خسته و بی­علاقه می­شوند؛

ـ وجود موانع و عوامل باز دارنده­ی توجه مثل عوامل بیرونی (صدا، …) و عوامل درونی (نگرانی، ترس، تخیلات) (شهرآرای، ۱۳۸۶، ص ۲ا۴).

برای جلب توجه دانش آموزان باید به سه نکته اساسی توجه کنیم: اول: توجه امری است انتخابی : افراد آنچه را که می خواهند مورد توجه