کارآفرینی بعنوان یک پدیده ی نوین در اقتصاد نقش موثری را در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها یافته است. می توان گفت کارآفرینی در اقتصاد رقابتی و مبتنی بر بازار امروز دارای نقش کلیدی است . بنابر این شناسایی عوامل موفقیت کارآفرینان و تسهیل روند کارآفرینی امری ضروری است .

هدف کلی از انجام این تحقیق فراهم نمودن بسترهای لازم برای تسریع روند رشد کارآفرینی در ایجاد و توسعه ی واحدهای صنعتی ودر نتیجه کمک به رشد اقتصادی  استان می باشد . البته اهداف  فرعی دیگری مانند : افزایش اشتغالزایی ، کمک به ایجاد محیطی پویا برای رشد کارآفرینان ، توسعه ی  واحدهای صنعتی و ارائه ی راهکارهای عملی برای کارآفرینان جهت توسعه ی این عوامل مد نظر قرار گرفته است.

در این پژوهش ، کارآفرینان منتخب صنایع تولیدی استان هرمزگان در جشنواره کار آفرینان بر تر سال 87 ، جامعه آماری ما را تشکیل می دهند .

روش کلی این تحقیق به صورت توصیفی- تحلیلی است که با توجه به اهداف پژوهش و ماهیت تحقیق ، مناسبترین روش برای گردآوری اطلاعات مورد نیاز ، استفاده از پرسشنامه است . نحوه ی جمع آوری داده ها ، کتابخانه ای – میدانی است . به منظورتجزیه وتحلیل داده های بدست آمده از پرسشنامه ، از تحلیل عاملی ، آمارتوصیفی و آمار استنباطی به فرا خور هر یک از بخش های پرسشنامه استفاده شده است . برای بررسی فرضیات تحقیق  از آزمون فرض آماری با کمک نرم افزارSPSS 15  استفاده شده است .

در این پژوهش ، شش دسته ار عوامل فرهنگی- اجتماعی ، اداری ، قانونی وحقوقی ، اقتصادی ، تکنولوژیکی و فنی وشخصیتی مورد بررسی قرار گرفته اند . ودر آزمون میانگین این جامعه ، نتایج حاصله بیانگر این است که هر شش دسته عوامل ، تاثیر گذار می باشند . اما نتایج بدست آمده از تحلیل واریانس حاکی از آن است که میان میزان تاثیر این شش دسته عوامل  تفاوت معنا داری وجود دارد . نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد ، از دیدگاه کار آفرینان برتر استان هرمزگان ، عوامل اقتصادی دارای بیشترین تاثیربر موفقیت کارآفرینان و پس از آن به ترتیب عوامل : تکنولوژیکی وفنی ، اداری ، فرهنگی – اجتماعی ، شخصیتی و در نهایت عوامل قانونی وحقوقی بر موفقیت کارآفرینان تاثیر گذار می باشند.

(کلید واژه: کارآفرینی، کارآفرینان برتر، MADM , Topsis , AHP)

فهرست مطالب

فصل اول 1

1-1- مقدمه. 2

1-2- بیان مسأله تحقیق. 2

1-3- ضرورت و اهمیت انجام پژوهش. 4

1-4- اهداف تحقیق. 4

1-5- کاربرد نتایج تحقیق. 5

1-6- سئوالات پژوهشی. 5

1-6-1- قلمرو موضوعی. 5

1-6-2- قلمرو زمانی. 5

1-6-3- قلمرو مکانی. 5

1-7- نوع تحقیق. 6

1-8- روش تحقیق. 6

1-9- جامعه آماری. 6

1-10- روش گردآوری داده ها 6

1-11- روشها و ابزارهای مورد استفاده در تحقیق. 7

1-12- جمعبندی. 7

فصل دوم. 8

2-1- مقدمه. 9

2-2- کارآفرینی و روند پیدایش آن 10

2-3- تعاریفی از کارآفرینی. 10

2-3- تعاریفی از کارآفرین. 11

2-4- ویژگیها و مشخصات کارآفرینان 13

2-5- عناصر تشکیل دهنده کارآفرینی. 16

2-6- عوامل تأثیرگذار در شناسایی فرصتهای کارآفرینانه. 17

2-7- مدل شناسایی فرصت کارآفرینانه آنتونی اولویک. 19

2-7- مدل ها و الگوهای کارآفرینی. 21

2-7-1- مدلهای محتوایی. 21

2-7-2- مدل های فرایندی. 21

2-7-2-1- مدل های فرایند رویدادی. 21

2-7-2-2- مدل های فرایند چند بعدی. 26

2-8- انواع کارآفرینی. 32

2-8-1- در قالب افراد مستقل و غیروابسته به سازمان(کارآفرینان شخصی کارآفرینی مستقل) 32

2-8-2- در قالب کارکنان سازمان (کارآفرینان سازمانی – کارآفرینی درون سازمانی) 32

2-8-3- در قالب سازمان (سازمان کارآفرین – کارآفرینی سازمانی) 32

2-9- عوامل و شاخصهای موثر بر موفقیت کارآفرینان 33

2-9-1- ویژگیهای شخصیتی. 34

2-9-2- عوامل جمعیتی. 37

2-9-3- عوامل محیطی. 37

2-10- چشماندازهای جدید در عوامل موفقیت کارآفرینی. 39

2-10-1- مذهب 39

2-10-2- شانس و سرنوشت 39

2-10-3- ارزش تصویری، ارزش زندگی و فلسفه زندگی. 39

2-11- تجارب کارآفرینی در کشورهای منتخب 49

2-11-1- آلمان 51

2-11-1-1- موانع آموزش. 51

2-11-1-2- هنجارهای اجتماعی و فرهنگی. 52

2-11-2 – هلند 52

2-11-2-1- محدودیت های ساختار بازار. 52

2-11-2-2- قوانین و خدمات کسب و کار دولتی. 52

2-11-3- اتریش. 53

2-11-3-1- مشکلات کارآفرینی در اتریش. 53

2-11-4- سوئد 53

2-11-4-1- موانع عمده گسترش کارآفرینی در سوئد 53

2-11-5- موانع و محدودیت های توسعه کارآفرینی در کانادا 56

2-11-5-1- نگرش های کارآفرینانه. 56

2-11-5-2- بازارهای سرمایه. 56

2-11-5-3- ساز و کارهای حمایتی. 56

2-11-6- فنلاند 57

2-11-7- اسلوونی. 57

2-11-8- تحقیقی دیگر در اروپا 58

2-11-9- چین. 58

2-11-9-1- موانع محیطی. 58

2-11-9-2- مشکلات دسترسی به منابع 58

2-11-9-3- موانع اجتماعی. 59

2-11-10- قزاقستان 59

2-11-11- مشکلات کارآفرینان در اندونزی. 60

2-11-12- محدودیت های توسعه صنایع کوچک در بنگلادش. 60

2-11-13- سنگاپور. 61

2-12- مطالعات انجام شده در ایران 61

2-13- جمعبندی. 68

فصل سوم. 69

3-1- مقدمه. 70

3-2- روش تحقیق. 70

3-3- جامعه آماری. 72

3-4- نمونه آماری. 72

3-5- روش گردآوری داده ها 73

3-6- ساختار پرسشنامه تحقیق. 74

3-7- روایی و پایایی ابزار گردآوری داده ها 75

3-7-1- روایی پرسشنامه. 75

3-7-2- پایایی پرسشنامه. 75

3-8- روش تجزیه و تحلیل داده ها 76

3-8-1- تکنیکهای تصمیم گیری چندمعیاره (MCDM). 76

3-8-2-  ارزیابی و بررسی مدلهای MADM. 77

3-9- معرفی تکنیک TOPSIS 78

3-10- معرفی تکنیک AHP 80

3-10-1- مراحل فرایند تحلیل سلسله مراتبی. 82

3-10-2 – ترسیم و تشریح درخت سلسله مراتبی. 82

3-10-3- تعیین معیارها، زیر معیارها و جایگزینها 83

3- 10- 3-1- کشف، شناسایی و دسته بندی معیارها، زیر معیارها و جایگزینها 83

3 – 10-3-2- استاندارد کردن معیارها، زیر معیارها و جایگزینها 83

3-10-3-3 – محاسبه اعتبار معیارها، زیرمعیارها و جایگزینها 85

3-10-3-4- جدول معیارها، زیرمعیارها و جایگزینهای نهایی و استاندارد شده. 85

3-11- جمعبندی. 85

فصل چهارم. 86

4-1- مقدمه. 87

4-2- متغیرهای توصیفی جمعیتشناختی پاسخدهندگان 87

4-3- تجزیه و تحلیل داده ها 90

4-3-1- آزمون قابلیت اعتماد پرسشنامه و تحلیل آماری داده های تحقیق. 90

4-3-2- آزمون فرضیات پژوهش. 92

4-3-2-1- فرضیه اول: عوامل فرهنگی- اجتماعی بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 93

4-3-2-2- فرضیه دوم: عوامل اداری بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 95

4-3-2-3- فرضیه سوم: عوامل قانونی و حقوقی بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 96

4-3-2-4- فرضیه چهارم: عوامل اقتصادی بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 97

4-3-2-5- فرضیه پنجم: عوامل تکنولوژیکی و فنی بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 98

4-3-2-6- فرضیه ششم: عوامل شخصیتی بر موفقیت کارآفرینان موثر میباشند. 99

4-3-2-7- فرضیه هفتم: میان تاثیر دسته عوامل فوق بر موفقیت کارآفرینان، اختلاف معناداری وجود ندارد. 100

4-4- رتبه بندی و تعیین درجه اهمیت عوامل و مؤلفه های عوامل موثر بر موفقیت کارآفرینان با روش های MCDM. 102

4-4-1- اولویتبندی عوامل شش گانه مؤثر بر موفقیت کارآفرینان با بهره گرفتن از تکنیک AHP 102

4-4-2- اولویتبندی مؤلفه های مؤثر بر موفقیت کارآفرینان با بهره گرفتن از تکنیک TOPSIS 104

4-5- جمعبندی. 107

فصل پنجم 108

5-1- مقدمه. 109

5-2- نتایج کلی پردازش داده های پرسشنامه. 109

5-3- راهکارهای ارائه شده جهت ارتقاء کارآفرینی توسط کارآفرینان منتخب 113

5-4- پیشنهادهایی برای تحقیقات آینده. 113

5-5- جمع بندی نهایی. 114

منابع: 115

منابع و مآخذ فارسی: 115

منابع و مآخذ انگلیسی: 116

فهرست اشکال

 

شکل 2-1: فرآیند شکل گیری فرآیند کارآفرینی از دیدگاه شاپیرو    22

شکل 2-2: معادله کارآفرینی از دیدگاه فری .25

شکل 2-3: فرایند کارآفرینی از دیدگاه فری  25

شکل 2-4: فرایند شکل گیری رویداد کارآفرینانه از دیدگاه بای گریو 26

شکل 2-5: نمودار کارآفرینی جفری .  27

شکل 2-6: متغیرهای ایجاد شرکت نوپا از دیدگاه گارتنر   28

شکل 2-7: مدل فرایندی استیونسون و دیگران  .  29

شکل 2-8: تأثیر شخص و وضعیت در کارآفرینی   .  31

شکل 2-9: عناصر اصلی در ایجاد یک شرکت نوپا از نگاه نیاوالی[1] و فوگل[2]    32

شکل 2-10: انواع کارآفرینی و کارآفرینان  34

شکل 2-11: مدل موفقیت کارآفرینی  . 49

شکل 2-12: چهارچوب نظری تحقیق  . 67

شکل2-13: الگوی توسعه کارآفرینی زنان   69

شکل 3-1: انواع مدل های تصمیم گیری در روش MADM .  80

فهرست جداول

 

جدول 2-1: تحقیقات انجام شده در خصوص ویژگی های کارآفرینان 14

جدول 2-2: عناصر کارآفرینی از دیدگاه استیونسون  30

جدول2-3: پیشینه تحقیق در زمینه رابطه بین ویژگی­های شخصی و عوامل موفقیت کارآفرینان  37

جدول 2-4: پیشینه تحقیق در زمینه رابطه بین عوامل جمعیتی و فاکتورهای موفقیت کارآفرینان  . 38

جدول 2-5: پیشینه پژوهش در زمینه ارتباط عوامل محیطی و فاکتورهای موفقیت کارآفرینی    39

جدول 2-6: رتبه بندی محدودیت های توسعه SMEs در بنگلادش  . 63

جدول3-1: ماتریس تصمیم گیری . 81

جدول 4-1: میزان تحصیلات پاسخ ­دهندگان 90

جدول 4-2: سابقه مدیریت مصاحبه شوندگان  91

جدول 4-3: تعداد کارکنان شرکت­های مصاحبه شوندگان . 92

جدول 4-4: آزمون آلفای کرونباخ (قابلیت اعتماد پرسش­نامه)   94

جدول4-5 : یافته­ های حاصل از بررسی فرضیه1  . 97

جدول4-6: یافته­ های حاصل از بررسی زیر مولفه­های عوامل فرهنگی- اجتماعی . 98

جدول 4-7: یافته­ های حاصل از بررسی زیر مولفه­های عوامل اداری 99

جدول4-8: یافته­ های حاصل از بررسی فرضیه3 . 100

جدول4-9: یافته­ های حاصل از بررسی زیر مولفه­های عوامل قانونی و حقوقی . 100

جدول4-10: یافته­ های حاصل از بررسی فرضیه4 .101

جدول4-11: یافته­ های حاصل از بررسی زیر مولفه­های عوامل اقتصادی 101

جدول4-12: یافته­ های حاصل از بررسی فرضیه5  102

جدول4-13: یافته­ های حاصل از بررسی زیر مولفه­های عوامل فنی و تکنولوژیکی 102

جدول4-14: یافته­ های حاصل از بررسی فرضیه6  103

جدول4-15: یافته­ های حاصل از بررسی زیر مولفه­های عوامل شخصیتی .103

جدول (4-16): یافته­ های حاصل از بررسی آزمون برابری و همگنی واریانس . 104

جدول4-17: یافته­ های حاصل از بررسی آزمون تحلیل واریانس  . 105

جدول4-18: رتبه بندی دسته عوامل موثر بر موفقیت کارآفرینان با بهره گرفتن از AHP . 107

جدول4-19: رتبه بندی مولفه­های عوامل اقتصادی  . 108

جدول4-20: رتبه بندی مولفه­های عوامل تکنولوژی و فنی .  109

جدول4-21: رتبه بندی مولفه­های عوامل اداری 109

جدول4-22: رتبه بندی مولفه­های عوامل فرهنگی- اجتماعی  . 109

جدول4-23: رتبه بندی مولفه­های عوامل شخصیتی    110

جدول4-24: رتبه بندی مولفه­های عوامل قانونی و حقوقی    110

 

 
 

فصل اول
 

1-1- مقدمه
کارآفرینی به عنوان یک پدیده نوین در اقتصاد نقش مؤثری را در توسعه و پیشرفت اقتصادی کشورها یافته است. به­ طوری­که می­توان گفت امروزه کارآفرینی در اقتصاد رقابتی و مبتنی بر بازار نقش کلیدی و بسزایی داراست. به عبارت دیگر در یک اقتصاد پویا، ایده­ها، محصولات و خدمات همواره در حال تغییر می­باشند و در این میان کارآفرین است که الگویی برای مقابله و سازگاری با شرایط جدید را به ارمغان می­آورد. با توجه به اهمیت روزافزون این پدیده و نقش فزاینده آن در اقتصاد جهانی شناسایی عوامل موفقیت کارآفرینان و تسهیل امر کارآفرینی ضرورت دو چندان پیدا می­ کند.

این فصل به بررسی کلیات پژوهش اختصاص یافته است. ابتدا مسأله تحقیق و ضرورت انجام تحقیق بیان می­گردد. سپس به­طور مختصر به اهمیت و ضرورت انجام تحقیق و اهداف و سؤالات پژوهشی پرداخته شده، و در ادامه به­طور خلاصه به نوع تحقیق، روش انجام تحقیق، جامعه آماری تحقیق، ابزار گردآوری داده­ ها و به روش­های تجزیه و تحلیل اطلاعات اشاره می­شود.

1-2- بیان مسأله تحقیق
این امر مسلمی است که پژوهش­های کاربردی مسأله­مدار هستند، بدین معنی که تمام فرایند پژوهش از اولین گام­های مشاهده تا آخرین مراحل نتیجه‌گیری می‌باید حول محور یک یا چند مسأله دور بزند. بنابراین روشن کردن مسأله در یک تحقیق علمی کاربردی یکی از ضروری‌ترین و اولین گام­های پژوهش است. اگر مسأله خوب روشن یا تبیین نشود، تمام مراحل بعدی فرایند تحقیق از جمله جمع‌آوری اطلاعات و نتیجه‌گیری دچار اشکالات و نواقصی خواهند شد که ناشی از خود آن مراحل نیست، بلکه ناشی از روشن نبودن و بیان نادرست مسأله است. بنابراین شاید اغراق نباشد که بعضی محققان معتقدند که خوب و درست روشن کردن مسأله معادل نیمی از فعالیت­های پژوهشی است (میرزایی اهرنجانی، 1371،ص5).

از طرف دیگر، نخستین گام جهت شناخت و تبیین درست هر مفهوم یا پدیده، ارائه تعریف روشنی از آن است. به طور کلی در تعاریفی که از کارآفرینی ارائه شده است، تناقض­ها و مغایرت­هایی به چشم می خورد. وجود تفاوت در تعاریف کارآفرینی از سویی نشان­دهنده گستردگی و اهمیت و از سوی دیگر نشان­دهنده پویایی آن است (پورداریانی، 1381). ژوزف شومپیتر[3] می­گوید: کارآفرین نیروی محرکه اصلی در توسعه اقتصادی است و نقش کارآفرین نوآوری با ایجاد ترکیب های تازه ای از مواد می باشد (خنیفر ، 1385).

در شرایطی که توسعه سریع اقتصادی اجتماعی، یک هدف کلان و آرزوی دیرینه برای تمامی کشورهاست، تحقق توسعه منوط به تولید انبوه و صادرات و به تبع آن افزایش درآمد ملی، توسعه عدالت اجتماعی و گسترش اشتغال مولد در کشورها می­باشد. دستیابی به این هدف نیز در گرو ایجاد و توسعه فعالیت­های اقتصادی و افزایش بهره وری و خلاقیت است. تجربه موفق کشورهای صنعتی و کشورهای شتاب­دار در توسعه اقتصادی، نشان می­دهد که مدیران کارآفرین، خلاق و ریسک­پذیر در بخش های مختلف اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور می­توانند هدف های فوق را محقق سازند (امور مشاورین وزارت صنایع، 1376).

ایده­های مدیران کارآفرین در صورتی بر تولید، اشتغال و بهره وری عوامل تولید بنگاه اثرگذار هستند که شرایط اجرای آنها نیز فراهم گردد. شرط اینکه یک بنگاه تولیدی بتواند ایجاد و راه­اندازی گردد و با اجرای ایده­های کارآفرینی فعالیت خود را تداوم بخشد و از این طریق امکان رشد و توسعه را بیابد، فراهم بودن بسترهای لازم در عرصه اقتصاد کشور است. از جمله نهادهایی که بر بسترسازی فعالیت­های اقتصادی نقش بارز و  بی چون و چرایی دارد، نهاد دولت می­باشد. دولت می ­تواند با قانون گذاری بستر لازم را برای موفقیت فعالیت­های تولیدی فراهم نماید و قوانین مصوب نیز می­توانند نقشی متفاوت را در عرصه اقتصاد ایفا نمایند. اگر درست به کار گرفته شوند بسترها و شرایط فعالیت و رقابت در عرصه اقتصادی را تسهیل و مهیا می­نمایند و در غیر این صورت به عنوان مانعی برای بازیگران اقتصاد عمل می­ کنند. علاوه بر قوانین و مقررات، عواملی چون چگونگی شرایط اقتصادی، سیاسی حاکم بر کشور، بوروکراسی اداری، عوامل فرهنگی چون: فرهنگ خانواده و نگرش جامعه به کار و تولید، نگرش مصرف­ کنندگان نسبت به محصولات داخلی، بالا بودن میزان مخاطره پذیری برای ایجاد کسب و کار، سطح موفقیت طلبی در جامعه و عوامل آموزشی مانند: ارتباط بین دانشگاه و صنعت، تناسب بین آموزش­های دانشگاهی بر حسب نیازهای بازار کسب و کار، توانایی دانش آموختگان دانشگاهی، و . نیز بر موفقیت فعالیت کارآفرینان تأثیرگذار هستند که در فصل دوم به بررسی این عوامل می پردازیم.

این پژوهش نیز یک تحقیق مسأله‌مدار کاربردی است که درصدد شناسایی عوامل موفقیت کارآفرینان در صنایع تولیدی استان هرمزگان می­باشد. شناسایی این عوامل و ارائه راهکارهایی کاربردی در جهت توسعه آنها، می ­تواند برای متولیان کارآفرینی و صنعت در سطح استان و حتی در سطح کشور در امر برنامه ­ریزی و قانون­گذاری راه­گشا باشد.

 

1-3- ضرورت و اهمیت انجام پژوهش
اهمیت کارآفرینی و ایجاد شغل جدید در اقتصاد، موضوعی می باشد که در سالهای اخیر مورد توجه زیادی قرار گرفته است. به طور کلی اقتصاددانان کارآفرینی را از منظر سودمحوری، سرمایه گذاری و ریسک ودیدگاهی که از گسترش اقتصاد حمایت می کند، مورد توجه قرار داده اند، اما به نظر می رسد در یک جامعه مدرن نقش کارآفرینی فراتر از بعد اقتصادی است (Henry & et al, 2003).

وقتی از موفقیت و ماندگاری کسب و کار سخن به میان می آید، پاسخ به این سئوال که موفقیت و معیار آن چیست، ضروری به نظر می رسد. اما باید توجه داشت هنگامی می توان کارآفرین موفق را شناسایی کرد که از شاخص های معتبری برخوردار باشد تا بتوان بر اساس این شاخص ها موفقیت افراد کارآفرین را اندازه گیری کرد. متأسفانه موفقیت کار آفرینان همواره از نقطه نظر شاخص­های سنتی و مالی سنجیده شده و از دیدگاه خود کارآفرینان کم تر به موفقیت پرداخته شده است، در حالی که مطالعات نشان می دهد، موفقیت می تواند تعاریف متعددی در کارآفرینی داشته باشد. موفقیت کارآفرینان یک ساختار چند بعدی است که می تواند شامل عناصر شخصی، حرفه ای، محسوس و نامحسوس نیز باشد و باید توجه داشت کارآفرینان ضرورتاٌ موفقیت کاریشان را با واژه های مالی ارزیابی نمی کنند. لذا چگونگی درک موفقیت از دیدگاه کارآفرینان مسأله مهمی است که باید در مطالعات کارآفرینی به طور اساسی به آن توجه شود . از سوی دیگر توسعه و گسترش موفقیت­های کارآفرینان یکی از راهکارهای اساسی برای رسیدن به توسعه اقتصاد پایدار می­باشد. اولین گام برای این منظور شناسایی عوامل موثر بر موفقیت کارآفرینان و سپس ارائه راهکارهایی در راستای ایجاد بسترهای لازم برای توسعه این عوامل، می­باشد.

1-4- اهداف تحقیق
هدف کلی از اجرای این تحقیق فراهم نمودن بسترهای لازم برای تسریع روند رشد کارآفرینان در ایجاد و توسعه واحدهای صنعتی استان و در نتیجه کمک به رشد اقتصادی استان می­باشد. همچنین این تحقیق دارای اهداف فرعی دیگر به شرح زیر است :

شناسایی عوامل موفقیت کارآفرینان در ایجاد و توسعه واحدهای صنعتی

 

سایت های دیگر :