در اصل ۵ :مهم ترین رکن برای پیاده شدن دین و اخلاق در جامعه مورد تأکید قرار گرفته است که همان مسئله ولایت فقیه می‌باشد. برای هر منصفی به روشنی پیدا است که اگر این رکن رکین در این کشور به لطف الهی موجود نبود، انقلاب در ایران یا شکل نمی گرفت یا اگر شکل می گرفت، قطعا مسیر صحیح خود را پیدا نمی کرد.
در اصل ۸: دعوت به خیر و امر به معروف که از اصول اخلاق اجتماعی هستند، مورد تأکید قرار گرفته است. امر به معروف و نهی از منکر در فرهنگ های دیگر اهمیت کمتری دارد اما در اخلاق اسلامی بسیار مهم بوده و بیان شده که در جمهوری اسلامی ایران ، دعوت به خیر و امر به معروف و نهی از منکر وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده ی مردم نسبت به یکدیگر، دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت .
در اصل ۱۰ جایگاه بی بدیل خانواده مطرح می شود.
اصل ۱۹ با تاسی به آیه کریمه ان اکرمکم عند الله اتقیکم، حقوق مساوی را برای اقوام مختلف ایرانی ،اثبات می‌کند و اصل ۲۱ نیزحقوق زنان را در این راستا مورد تأکید قرار می‌دهد و وظایف دولت را در قبال آن ها تبیین می‌کند.از جمله اهمیت به شخصیت زن و حمایت مادران و … .
در اصل ۴۹ : طبق اخلاق دینی ، دولت را موظف می‌کند که ثروت های ناشی از ربا، غصب، رشوه، اختلاس ، سرقت،قمار، سوء استفاده از موقوفات، سوء استفاده از مقاطعه کاری ها و معاملات دولتی، فروش زمین های موات و مباحات اصلی، دایر کردن اماکن فساد و سایر موارد غیر مشروع را گرفته و به صاحب حق رد کند.
اصل ۵۶ :حاکمیت مطلق بر جهان و انسان را از آن خدا می‌داند. در عین حال بیان می‌دارد که خداوند، انسان را بر سرنوشت اجتماعی خویش حاکم ساخته است. این اصل نقطه مقابل اومانیسم می‌باشد. این اصل محور اخلاق و جزء اخلاق الهی می‌باشد.
طبق اصل ۱۵۰ : وظیفه سپاه نگهبانی از انقلاب و دستاوردهای آن می‌باشد. حفظ نظام ، حفظ تمام اصول اخلاقی است، که با برپایی نظام احیا می‌شوند.
اصل ۱۵۲: در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران هر گونه سلطه جویی و سلطه پذیری را نفی و حفظ استقلال همه جانبه و تمامیت ارضی کشور، دفاع از حقوق همه مسلمانان و عدم تعهد در برابر قدرت های سلطه گر و روابط صلح آمیز متقابل با دول غیر محارب را از وظایف نظام بیان می‌کند که از اصول اخلاقی و ارزش های رفتاری می‌باشد.
اصل ۱۵۴: به روشنی هدف اخلاقی نظام را سعادت انسان در کل جامعه بشری می‌داند و استقلال و آزادی و حکومت حق و عدل را حق همه مردم جهان می شناسد. بنابرین در عین خودداری کامل از هر گونه دخالت در امور داخلی ملت های دیگر، از مبارزه حق طلبانه مستضعفین در برابر مستکبرین در هر نقطه از جهان حمایت می‌کند. این اصل هر گونه مرزبندی جغرافیایی بین انسان‌ها را که مانع تحقق عدل در جهان شود نفی می‌کند.
در اصل ۱۷۵: در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران ، آزادی بیان و نشر افکار ،با رعایت موازین اسلامی و مصالح کشور الزامی می‌داند.
در اصل ۱۷۶ وظایف شورای عالی امنیت ملی را در جهت تامین منافع ملی و پاسداری از انقلاب اسلامی و تمامیت ارضی و حاکمیت ملی بیان می‌دارد.[۹۶]
بند دوم: وظایف فرهنگی دولت در قانون اساسی
اصل ۳:دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است برای نیل به اهداف مذکور در اصل دوم ، همه امکانات خود را برای امور زیر به کار برد :ایجاد محیط مساعد برای رشد فضایل اخلاقی بر اساس میان و تقوی و مبارزه با کلیه مظاهرفساد و تباهی.بالا بردن سطح آگاهی های عمومی در همه زمینه ها با استفاده صحیح از مطبوعات و رسانه های گروهی و وسایل دیگر . آموزش و پرورش و تربیت بدنی رایگان برای همه در تمام سطوح ، و تسهیل و تعمیم آموزش عالی .تقویت روح بررسی و تتبع و ابتکار در تمام زمینه‌های علمی ، فنی ، فرهنگی و اسلامی از طریق تأسيس مراکز تحقیق و تشویق محققان .طرد کامل استعمار و جلوگیری از نفوذ اجانب .محو هر گونه استبداد و خودکامگی و انحصارطلبی . تامین آزادیهای سیاسی و اجتماعی در حدود قانون .مشارکت عامه مردم در تعیین سرنوشت سیاسی ، اقتصادی ، اجتماعی و فرهنگی خویش .رفع تبعیضات ناروا و ایجاد امکانات عادلانه برای همه ، در تمام زمینه‌های مادی و معنوی ایجاد نظام اداری صحیح و حذف تشکیلات غیر ضرور .تقویت کامل بنیه دفاع ملی از طریق آموزش نظامی عمومی برای حفظ استقلال و تمامیت ارضی و نظام اسلامی کشور .تامین همه جانبه افراد از زن و مرد و ایجاد امنیت قضایی عادلانه برای همه و تساوی عموم در برابر قانون .توسعه و تحکیم برادری اسلامی و تعاون عمومی بین همه مردم .تنظیم سیاست خارجی کشور بر اساس معیارهای اسلام ، تعهد برادرانه نسبت به همه مسلمانان و حمایت بی دریغ از مستضعفان جهان .
اصل ۸: در جمهوری اسلامی ایران دعوت به خیر، امر به معروف و نهی از منکر، وظیفه ای است همگانی و متقابل بر عهده مردم نسبتبه یکدیگر،دولت نسبت به مردم و مردم نسبت به دولت. شرایط و حدود و کیفیت ان را قانون معین می‌کند.
اصل ۹: در جمهوری اسلامی ایران آزادی و استقلال و وحدت و تمامیت اراضی کشور از یکدیگر تفکیک ناپذیرند و حفظ آن ها وظیفه دولت و آهاد ملت است . هیچ فرد یا گروه یا مقامی حق ندارد به نام استفاده از آزادی ، به استقلال سیاسی ، فرهنگی ، اقتصادی ، نظامی و تمامیت ارضی ایران کمترین خدشه ای وارد کند و هیچ مقامی حق ندارد به نام حفظ استقلال و تمامیت ارضی کشور آزادیهای مشروع را ، هرچند با وضع قوانین و مقررات ، سلب کند .
اصل ۱۰: از آنجا که خانواده واحد بنیادی جامعه اسلامی است،همه قوانین ومقررات و برنامه ریزی های مربوط، باید درجهت آسان کردن تشکیل خانواده،پاسداری از قداست آن و استواری روابط خانوادگی ،بر پایه حقوق و اخلاق اسلامی باشد.
اصل ۱۱: به حکم آیه کریمه” ان هذه امتکم امت واحده و انا ربکم فاعبدون” ،همه مسلمانان ،یک امتند و دولت جمهوری اسلامی ایران موظف است سیاست کلی خود را، بر پایه ائتلاف و اتحاد ملل اسلامی قرار دهد و کوشش پیگیر به عمل اورد تا وحدت سیاسی، اقتصادی و فرهنگی جهان اسلام را تحقق بخشد.
اصل ۱۴:دولت جمهوری اسلامی ایران ومسلمانان موظفند نسبت به افراد غیر مسلمان با اخلاق حسنه و قسط و عدل اسلامی عمل نمایند وحقوق انسانی آنان را رعایت کنند. این اصل در حق کسانی اعتبار دارد که بر ضد اسلام و جمهوری اسلامی ایران توطئه و اقدام نکنند.
اصل ۲۱:دولت موظف است حقوق زن را در تمام جهات با رعایت موازین اسلامی تضمین نماید و امور زیر را انجام دهد : ایجادزمینه های مساعد برای رشد شخصیت زن و احیاء مادی و معنوی او .حمایت مادران بالخصوص در دوران بارداری و حضانت فرزند ، و حمایت از کودکان بی سرپرست.ایجاد دادگاه صالح برای حفظ کیان و بقای خانواده . ایجاد بیمه خاص بیوگان و زنان سالخورده و بی سرپرست . اعطای قیومت فرزندان به مادران شایسته در جهت غبطه آن ها در صورت نبودن ولی شرعی .
اصل ۳۰ :دولت موظف است وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه ملت تا پایان دوره متوسطه فراهم سازد و وسایل تحصیلات عالی را تا سرحد خودکفایی کشور به طور رایگان گسترش دهد .[۹۷]
گفتار سوم : دولت اخلاقی در قانون اساسی و عناصر، نهادها و کارویژه های آن
بند اول: مفهوم نظریه ی دولت اخلاقی
