۳- بین نگرش فرد نسبت به آینده شغلی و افت تحصیلی دانش‏آموزان رابطه معناداری وجود دارد.

۴- بین سطح تحصیلات در خانواده و افت تحصیلی فرزندان رابطه معناداری وجود دارد.

نمودار

مدل کلی عوامل اجتماعی مؤثر بر افت تحصیلی

(مدل پیشنهادی نگارنده)

۲-۲۶- تعاریف نظری و عملیاتی مفاهیم:

تعریف نظری و عملیاتی پایگاه اجتماعی – اقتصادی[۱]

پایگاه اجتماعی[۲] جایی است که هر کس در ساخت اجتماعی اشغال می‏کند. وضع با مرتبتی است که شخص به طور ذهنی حفظ می‏کند یا سعی در نگاهداری آن در نظر دیگران دارد. (بیرو، ۱۳۷۰، ۳۸۰) به عبارت دیگر پایگاه اجتماعی، ارزش و اعتباری است که معاصران فرد برای او قائل می‏شوند و مانند نقش اجتماعی، هم دارای جنبه عینی است که برخی عناصر خارجی قابل مشاهده مانند میزان تحصیلات و وضعیت شغلی و حرفه‏ای و میزان دارایی، مشخصه آنند و هم جنبه ذهنی دارد که شامل تصور فرد درباره وضع و پایگاه اجتماعی خود است. (دارایایور، ۱۳۷۰، ۱۴۲)

سه روش اساسی برای سنجش پایگاه اجتماعی

سه روش اساسی برای سنجش پایگاه اجتماعی وجود دارد:

۱- روش اشتهادی (Reputational Method)

۲- روش ذهنی (Subjective Method)

۳- روش عینی (Objective Method)

(رفعت جاه، ۱۳۷۶، ۶۷)

در این تحقیق از روش عینی برای سنجش پایگاه اجتماعی والدین پاسخگویان استفاده شده است.

با بهره گرفتن از روش عینی برای سنجش پایگاه اجتماعی – اقتصادی خانواده طیفی طراحی شد. از آنجا که پایگاه اجتماعی خانواده بر اساس پایگاه سرپرست خانواده تعیین می‏شود. لذا جهت بررسی پایگاه اجتماعی – اقتصادی دانش آموزان از متغیرهای همچون میزان تحصیلات پدر، شغل و درآمد ماهانه پدر، نوع تملک منزل مسکونی و زیر بنای منزل مسکونی استفاده می‏شود. متغیرهای مذکور را می‏توان در جدول صفحه بعد نشان داد و امتیاز بندی کرد.

جدول شاخصها، تقسیم‏بندیها و امتیازات مربوط به مفهوم پایگاه اجتماعی – اقتصادی

تعریف نظری و عملیاتی انسجام خانوادگی

منظور از انسجام خانوادگی این است که والدین و فرزندان خانواده در کنار هم زندگی کرده و بین آنان اختلاف و درگیری نباشد. فضای