۱) اضطراب اجتماعی تعمیم یافته  [۱]؛

۲) اضطراب اجتماعی خاص [۲](هانگ[۳]، ۲۰۰۳؛ به نقل از البرزی، ۱۳۹۰).

با مروری بر ادبیات اضطراب اجتماعی می‌توان به این نکته پی برد که در مقاطع تاریخی، اختلال اضطراب اجتماعی با نام‌های متفاوتی مانند هراس اجتماعی، اختلال اضطراب اجتماعی و اضطراب اجتماعی مشخص شده است. این تفاوت در نامگذاری بیشتر به دلایل تاریخی برمی‌گردد تا دلایل کیفی (بارلو[۴] و لیبوویتز[۵]، ۲۰۰۵؛ به نقل از البرزی، ۱۳۹۰). برخی از مولفین اختلال اضطراب اجتماعی را عنوان مناسب‌تری برای این اختلال دانسته‌اند، زیرا مشکلاتی که همراه این اختلال است بسیار فراگیرتر از هراس بوده و بر حوزه‌های بهنجار زندگی بسیار تاثیرگذار است (دیویدیسون[۶]، ۲۰۰۷؛ به نقل از البرزی، ۱۳۹۰). هر چند در حال حاضر هراس اجتماعی و اختلال اضطراب اجتماعی در DSM- IV به یک معنا و مفهوم به کار می‌روند (بارلو و لایبنیتز، ۲۰۰۵؛ به نقل از البرزی، ۱۳۹۰). بر طبق این دسته بندی اضطراب اجتماعی را به ۳ نوع تقسیم می‌شود:

تیپ عملکردی که طی آن فرد نمی‌تواند اعمال خاصی مانند سخنرانی، خواندن یا نوشتن را در انظار عمومی انجام دهد (اعمالی که به هنگام تنهایی به راحتی از پس آن بر می‌آید).

تیپ محدود که طی آن اضطراب فقط در موقعیت‌های خاص اجتماعی ایجاد می‌شود، نظیر صحبت کردن با رییس.

تیپ فراگیر که طی آن اغلب موقعیت‌های اجتماعی، اضطراب یا وحشت‌زدگی را برای فرد ایجاد می‌کند (روزنهان[۷] و سلیگمن[۸]، ترجمه سیدمحمدی، ۱۳۷۹). حال آنکه در بعضی از منابع اضطراب اجتماعی را فقط در دو نوع فراگیر و غیر فراگیر تقسیم‌بندی می‌کنند؛ که اضطراب صحبت کردن در جمع را جز نوع غیرفراگیر می‌دانند اضطراب اجتماعی دربرگیرنده اختلال اجتنابی دوره کودکی نیز هست (دادستان، ۱۳۸۵). به اعتقاد دیکسون[۹] و مک لئود[۱۰] (۲۰۰۴، به نقل از البرزی، ۱۳۹۰) اضطراب اجتماعی به طور برجسته با ترس شدید از شرمنده شدن یا بی‌عرضه به نظر رسیدن همراه است و به دنبال آن اجتناب از موقعیت‌های تعامل اجتماعی ایجاد می‌شود (راسل[۱۱] و شو[۱۲]،۲۰۰۶؛ به نقل از البرزی، ۱۳۹۰).

۲-۱-۱-۱-شیوع اختلال اضطراب اجتماعی

اختلال اضطراب اجتماعی رایج‌ترین اختلال اضطرابی (کاشدان[۱۳]، ۲۰۰۱؛ به نقل از البرزی، ۱۳۹۰) و سومین اختلال شایع روان‌پزشکی درمیان بزرگسالان است (ویل[۱۴]، ۲۰۰۳، کسلر[۱۵]، چیو[۱۶]، دملر[۱۷] و والترز[۱۸]، ۲۰۰۵). اطلاعات ناهماهنگی در مورد فراوانی اضطراب اجتماعی وجود دارد (۱۶- ۲ درصد) (مارتین[۱۹]، ۲۰۰۳؛ به نقل از البرزی، ۱۳۹۰). پژوهش‌های غربی تخمین می‌زنند که حدود ۴۰ میلیون نفر مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی هستند؛ اما تنها ۵ میلیون نفر مبتلا به این اختلال تشخیص داده می‌شوند (انستیتو ملی سلامت روان، ۲۰۱۲؛ به نقل از خلیلی طرقبه، ۱۳۹۱). میزان شیوع ۱۲ ماهه این اختلال، ۸/۶ درصد و شیوع آن در طول عمر حداقل دو برابر گزارش شده است (کسلر، چیو، دملر و والترز، ۲۰۰۵).

در ایران بر اساس مطالعه‌ای که سردارآبادی (۱۳۸۵) به منظور بررسی میزان شیوع اختلال اضطراب اجتماعی در دانشجویان دانشکده روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد انجام داده است، ۷/۶ درصد افراد را دارای اضطراب اجتماعی خیلی زیاد، ۷/۱۱ درصد را دارای اضطراب اجتماعی زیاد، ۹/۱ درصد را دارای اضطراب اجتماعی خفیف و ۸/۸ درصد را بدون اضطراب اجتماعی ارزیابی کرده است. همچنین در یک مطالعه مقطعی– توصیفی، ۲۹۴۴ دانش‌آموز در شهر کرمان توسط ملاک‌های تشخیصی DSM-IV مورد سنجش قرار گرفتند. ۶/۱۴ درصد از دانش‌آموزان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی بودند. نسبت زن به مرد ۸/۱ بود و بین سابقه خجالتی بودن در کودکی و سابقه تنبیه بدنی نیز رابطه معنادار وجود داشت. به‌طور کلی در پژوهش طالع‌پسند و نوکانی (۲۰۱۰) میزان شیوع اختلال اضطراب اجتماعی در ایران را ۱/۱۰ درصد گزارش کرده‌اند که این آمار بالاتر از تحقیقات مشابه در غرب است (غفاری نژاد، ۱۳۸۷).

۲-۱-۱-۲-تفاوت‌های جنسیتی در اضطراب اجتماعی

در مطالعات همه‌گیرشناسی زن‌ها ۴/۱ بار بیشتر از مردها به اختلال اضطراب اجتماعی مبتلا می‌شوند (ایتون[۲۰]، ویچن[۲۱] و مگی[۲۲]، ۱۹۹۶؛ به نقل از انگ[۲۳] و هیمبرگ، ۲۰۰۷) اما در نمونه‌های بالینی عکس این موضوع صادق است. دلایل این تفاوت معلوم نیست (سادوک و سادوک، ۲۰۰۳) اما ممکن است بدین دلیل باشد که نقش‌های مردانه سنتی به جرات بیشتری در طول زندگی نیاز دارند؛ بنابراین علائم اختلال اضطراب اجتماعی احتمالاً برای مردان نگران‌کننده‌تر است (چپمن[۲۴]، ۱۹۹۵؛ به نقل از لیهی و هالند، ۲۰۰۰؛ ترجمه دهقانی، ۱۳۸۵).

[۱]Generalized social anxiety (GSA)

[۲]Specific social anxiety (NGSA)

[۳]Hung

[۴]Barlow

[۵]Liebowitz

[۶]Davidson

[۷]Rosenhan